Choć obowiązek zapłaty podatków i innych danin publicznych nie cieszy nikogo, wszyscy zdajemy sobie sprawę, z obowiązków, które ciążą na nas w tym zakresie. Zdajemy sobie sprawę w jakich sytuacjach, nawet tych życia codziennego należy opłacić odpowiedni podatek, do jakiego organu należy go wpłacić, a także jaka jest jego wysokość. Niestety przepisy podatkowe należą do jednych z najtrudniejszych i najczęściej się zmieniających wobec czego nie sposób nadążyć za tym jakie jest ich aktualnie brzmienie. Ponadto, często zdarza się tak, że są one niespójne (zarówno w obrębie jednej ustawy jak i kilku ustaw) i wyartykułowanie tego jak brzmi obowiązek podatkowy jest niezwykle trudne. Aby ujednolicić stosowanie tych przepisów, ordynacja podatkowa wprowadziła instytucję „Interpretacji przepisów prawa podatkowego” – na czym ona polega?
Interpretacje ogólne
Zgodnie z artykułem 14a ordynacji podatkowej – „Minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe, w szczególności dokonując ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek (interpretacje ogólne), wydając z urzędu ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego dotyczące stosowania tych przepisów (objaśnienia podatkowe)”.
Z wnioskiem o wydanie interpretacji ogólnej może zwrócić się każdy ( z wyjątkiem organów administracji publicznej). W samej treści wniosku należy zaś przedstawić zagadnienie oraz wskazać przepisy prawa podatkowego wymagające wydania interpretacji ogólnej oraz wskazać niejednolite stosowanie przepisów prawa podatkowego w określonych decyzjach, postanowieniach oraz interpretacjach indywidualnych wydanych przez organy podatkowe w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takich samych stanach prawnych. W skrócie – należy przedstawić zagadnienie, które wzbudza nasze wątpliwości przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozwiązaniu go oraz wykazać, że następują rozbieżności w jego stosowaniu (stąd nasza wątpliwość). Ponadto, z wnioskiem o wydanie interpretacji nie można wystąpić, jeśli w dniu jego złożenia toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa albo od decyzji lub na postanowienie nie zostało wniesione odwołanie lub zażalenie.
Minister właściwy ds. finansów publicznych pozostawia wniosek o wydanie interpretacji ogólnej bez rozpatrzenia, jeżeli nasz wniosek nie zawiera któregoś z elementów wymienionych w paragrafie powyżej bądź w sytuacji, w której wydano już interpretację ogólną w zakresie wskazanego zagadnienia, a stan prawny nie uległ zmianie. Wobec tego, przed złożeniem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej powinniśmy sprawdzić, czy w podobnej sprawie nie została już wydana interpretacja ogólna. W tym celu najlepiej skorzystać z wyszukiwarki interpretacji bądź zapytać w odpowiednim urzędzie lub KIS.
Jeśli minister postanowi pozostawić sprawę bez rozpatrzenia wówczas wydaje postanowienie na które służy zażalenie. Takie postanowienie nie zawiera danych identyfikujących stronę postępowania, w którym wydano decyzję, postanowienie lub interpretację indywidualną, wskazaną we wniosku o wydanie interpretacji ogólnej.
Choć wydawanie interpretacji ogólnych to obowiązek ministra właściwego do spraw finansów publicznych to może on upoważnić dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej do wydawania, jako organ pierwszej instancji, pozostawienia o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania.
Minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu zmienić wydaną interpretację ogólną lub objaśnienia podatkowe, jeżeli stwierdzi ich nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Interpretacje indywidualne
Zgodnie z artykułem 14b ordynacji podatkowej: „Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).”
Jak sama nazwa wskazuje, wniosek ten dotyczy konkretnej sytuacji podatnika. Wniosek o interpretację indywidualną może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Co istotne, sam wniosek powinien w wyczerpujący sposób przedstawić zagadnienie, zaistniały stan faktyczny albo zdarzenie przyszłe oraz przedstawić własne stanowisko sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego w albo zdarzenia przyszłego.
Ponadto, wnioskujący o wydanie interpretacji indywidualnej składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego. W razie złożenia fałszywego oświadczenia wydana interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych. Jest to związane z faktem, iż nie wydaje się interpretacji indywidualnej w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, które w dniu złożenia wniosku o interpretację są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej, albo gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego albo uzgodniona w porozumieniu podatkowym,
Jednocześnie, ustawa przewiduje kilka wyjątków, w których informacje podatkowe nie są wydawane. Należą do nich zagadnienia:
regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych;
regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych; 2) mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego szczegółowo wymienione w ustawie;
Ponadto, jeżeli przedstawione we wniosku stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe odpowiadają zagadnieniu będącemu przedmiotem interpretacji ogólnej wydanej w takim samym stanie prawnym, wydaje się postanowienie o stwierdzeniu, że do stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanych we wniosku ma zastosowanie interpretacja ogólna, z jednoczesnym stwierdzeniem bezprzedmiotowości wniosku. W tym przypadku w postanowieniu wskazuje się oznaczenie interpretacji ogólnej wraz z podaniem miejsca jej publikacji. Na wydane postanowienie przysługuje zażalenie.
Sama opinia indywidualna zawiera wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Można odstąpić od uzasadnienia prawnego, jeżeli stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe w pełnym zakresie. Jednocześnie, w razie negatywnej oceny stanowiska wnioskodawcy interpretacja indywidualna zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska wraz z uzasadnieniem prawnym.
Przepisy prawa wskazują, że interpretację indywidualną wydaje się bez zbędnej zwłoki, w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku.
Warto poruszyć również zagadnienie mocy wiążącej wydanych interpretacji, a także możliwości ich zmiany. Szef Krajowej Administracji Skarbowej może z urzędu zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, uchylić wydaną interpretację indywidualną i umorzyć postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej, jeżeli w dniu jej wydania istniały przesłanki odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej, a także w innych przypadkach wskazanych w ustawie.
Sam wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej jest płatny – kosztuje 40,00 złotych. Kwotę należy opłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Opłata za wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej podlega zwrotowi wyłącznie w przypadku: wycofania wniosku – w całości; wycofania części wniosku w odniesieniu do przedstawionego w nim odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego – w odpowiedniej części; uiszczenia jej w kwocie wyższej od należnej – w odpowiedniej części.
Jeśli zaś wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej nie spełnia przepisanych prawem wymagań to pozostawia się go bez rozpoznania.
Reasumując, choć przepisy prawa podatkowego są szczególnie skomplikowane to ordynacja podatkowa przewiduje możliwości uzyskania odpowiedzi na nasze wątpliwości i pytania.
wy takie jak pożyczki czy kredyty mogą być udzielane pod warunkiem ustanowienia odpowiedniego zabezpieczenia na rzecz pożyczkodawcy czy też kredytodawcy. Dzięki jej ustanowieniu, w razie nieterminowej spłaty środków przez dłużnika, wierzyciel będzie mógł zaspokoić swoje roszczenie z jej przedmiotu, z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami dłużnika. Wbrew temu co mogłoby się wydawać, ustanawiana jest ona nie tylko na rzecz banków, które udzielają kredytów na zakup mieszkania. Hipotekę może ustanowić tak naprawdę każdy z nas – kwota transakcji, którą zabezpieczamy w ten sposób nie ma znaczenia.
Zgodnie z artykułem 65 ustęp 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece: „W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka)”. W tym przepisie zawarto czym tak naprawdę jest hipoteka. Jest to ograniczone prawo rzeczowe, akcesoryjne względem wierzytelności, którą zabezpieczenia. Polega ono na tym, że wierzyciel, na rzecz którego ustanowiono hipotekę, będzie mógł zaspokoić swoją wierzytelność z jej przedmiotu, przed innymi wierzycielami dłużnika. Co ważne, nawet jeśli dłużnik dokona zbycia nieruchomości, wierzyciel będzie mógł zaspokoić z niej swoje roszczenie. Jak widać, jest to niezwykle silne zabezpieczenie rzeczowe, z którego wierzyciel będzie mógł skorzystać niezależne od tego, kto będzie właścicielem przedmiotu hipoteki. Samo zaspokojenie wierzyciela hipotecznego (a więc osoby na rzecz której została ustanowiona hipoteka) następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny.
Przedmiotem hipoteki może być nieruchomość, użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub wierzytelność zabezpieczona hipoteką (tak zwany subintaulat). Jest to katalog zamknięty, rozszerzyć go można jedynie ustawą.
Do ustanowienia hipoteki konieczne jest oświadczenie właściciela nieruchomości (złożone obowiązkowo w formie aktu notarialnego) a także wpis do księgi wieczystej. Taki wpis ma charakter konstytutywny i hipoteka powstaje dopiero po jej wpisie do działu IV nieruchomości. Sama treść oświadczenia w przedmiocie ustanowienia hipoteki może być różna i będzie wynikała z treści samego stosunku podstawowego. Przepisy prawa zawierają jednak jedną istotną regułę w tym zakresie – niedopuszczalne jest zastrzeżenie, przez które właściciel nieruchomości zobowiązuje się względem wierzyciela hipotecznego, że nie dokona zbycia lub obciążenia nieruchomości przed wygaśnięciem hipoteki.
Sama hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelność pieniężną, która może być wierzytelnością przyszłą, a zabezpieczenie następuje do określonej sumy, wyrażonej w pieniądzu. Co do zasady, suma hipoteki jest wyrażona w tej samej walucie co zabezpieczona wierzytelność, jednakże strony mogą umówić się, że waluta sumy hipotecznej będzie inna.
Hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
Ze względu na fakt, iż hipoteka jest prawem akcesoryjnym, dodatkowym, w stosunku do wierzytelności, którą zabezpiecza. W związku z tym, w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Ponadto, hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
Może się zdarzyć tak, że ustanowiona zostanie jedna hipoteka na nieruchomości, która zabezpiecza kilka wierzytelności przysługujących różnym podmiotom, jeśli wierzytelności te służą sfinansowaniu tego samego przedsięwzięcia. W takiej sytuacji wierzyciele powołują administratora hipoteki, którym może być zarówno jeden z wierzycieli jak i osoba trzecia. Sama umowa powołująca administratora hipoteki powinna być pod rygorem nieważności zawarta w formie pisemnej (co za tym idzie – wszelkie ustne oświadczenia nie wywołują skutków prawnych. Sama rola administratora hipoteki polega na tym, że zawiera umowę o ustanowienie hipoteki oraz wykonuje prawa i obowiązki wierzyciela hipotecznego we własnym imieniu, lecz na rachunek wierzycieli, których wierzytelności są objęte zabezpieczeniem. W księdze wieczystej jako wierzyciela hipotecznego wpisuje się administratora hipoteki, a nie wszystkich wierzycieli.
Przepisy prawa wskazują na różne rodzaje hipotek. Pierwszym z nich jest hipoteka umowna, która może zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych przysługujących temu samemu wierzycielowi. W samej umowie ustanawiającej hipotekę należy określić stosunki prawne oraz wynikające z nich wierzytelności objęte zabezpieczeniem.
Kolejnym rodzajem hipoteki jest hipoteka przymusowa, która może zostać ustanowiona przez wierzyciela, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym. Taka hipoteka może zostać ustanowiona na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Zgodnie z treścią przepisu art. 110 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia, postanowienia prokuratora, decyzji administracyjnej, o ile przepisy szczególne tak stanowią, chociażby decyzja nie była ostateczna, dokumentu zabezpieczenia, o którym mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 425 oraz z 2019 r. poz. 730), zarządzenia zabezpieczenia określonego w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji albo zarządzenia zabezpieczenia określonego w ustawie z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 425 oraz z 2019 r. poz. 730). Sam wierzyciel może żądać wpisu hipoteki przymusowej na sumę nie wyższą niż wynikająca z treści dokumentu stanowiącego podstawę jej wpisu do księgi wieczystej. Jeżeli z dokumentu tego nie wynika wysokość sumy hipoteki, suma hipoteki nie może przewyższać więcej niż o połowę zabezpieczonej wierzytelności wraz z roszczeniami o świadczenia uboczne określonymi w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki na dzień złożenia wniosku o wpis hipoteki.
Szczególnym rodzajem hipoteki jest hipoteka powstała z mocy prawa, która jest jednak ustanawiana wyjątkowo, chociażby w czasie postępowania egzekucyjnego, zgodnie z treścią przepisu art. 1037 par. 3 kodeksu postępowania cywilnego. W takiej sytuacji wpis do księgi wieczystej ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.
Sam zakres hipoteki czyli to co obciąża również został w szczegółowy sposób uregulowany w treści przepisów. Przede wszystkim, oprócz rzeczy głównej, hipoteka obciąża również jej przynależności. W odniesieniu zaś do części składowych nieruchomości są one objęte hipoteką również po ich odłączeniu, dopóki pozostają na nieruchomości, chyba że zostały zbyte w granicach prawidłowej gospodarki, a umowa zbycia jest stwierdzona pismem z datą urzędowo poświadczoną. Wyjątkiem jest jednak to, że Hipoteka nie obejmuje odłączonych części składowych, które przypadają dzierżawcy, oraz tych, które przypadają użytkownikowi lub mającemu służebność, jeżeli użytkowanie lub służebność ma pierwszeństwo przed hipoteką. Ponadto, hipoteka obejmuje roszczenie właściciela o czynsz najmu lub dzierżawy, jednakże do chwili zajęcia nieruchomości przez wierzyciela hipotecznego właściciel może czynsz pobierać.
Jak widać, hipoteka jest niezwykle ciekawym (z prawnego punktu widzenia) i skutecznym sposobem zabezpieczenia wierzytelności. Wierzyciel może zaspokoić się z jej przedmiotu niezależnie od tego czy dalej przysługuje jego dłużnikowi czy też została zbyta. Samo ustanowienie jej nie jest szczególnie skomplikowane, a fakt, iż w jej ustanowieniu uczestniczy notariusz stanowi gwarancję odpowiedniego sporządzenia oświadczenia.