SYNDYK – kim jest Syndyk i czym się zajmuje ?

Samo ogłoszenie upadłości to wstęp do długiego i żmudnego postepowania. Fakt, iż dłużnik stał się upadłym to dopiero początek odzyskiwania należności przez wierzycieli. Po postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości toczy się postępowanie, którego celem jest podział majątku dłużnika i spłacenie wierzycieli. Istotną rolę w postępowaniu upadłościowym po ogłoszeniu upadłości pełni syndyk będący organem postępowania upadłościowego. Jego zadaniem jest zarządzanie majątkiem przedsiębiorcy postawionego w stan upadłości. Obecność syndyka w postępowaniu upadłościowym toczącym się po ogłoszeniu upadłości jest obligatoryjna. Konieczność powołania go wynika zarówno z potrzeby ochrony interesów wierzyciel jak i z treści przepisów prawa.

Powołanie syndyka

Funkcję syndyka mogą pełnić jedynie osoby fizyczne posiadające licencję doradcy restrukturyzacyjnego i spółki handlowe (upadłość spółki >>), których wspólnicy odpowiadający całym majątkiem za zobowiązania spółki lub członkowie jej zarządu posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Syndyk powoływany jest każdorazowo w przypadku ogłoszenia upadłości.

Syndyka powołuje się z imienia i nazwiska w postanowieniu sądu o ogłoszeniu upadłości. Można też powołać go w osobnym postanowieniu o wyznaczeniu określonej osoby do pełnienia funkcji w razie prawomocnego odwołania lub śmierci osoby pełniącej funkcję dotychczas. W postanowieniu w którym wyznaczany jest syndyk wskazuje się również numer licencji doradcy restrukturyzacyjnego syndyka lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym wyznaczonej do pełnienia funkcji syndyka spółki. Jaki jest sposób wybierania i kryteria, którymi kieruje się sąd wyznaczając syndyka? W „zwykłym postępowaniu upadłościowym” sąd kieruje się liczbą spraw, w których osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego pełni funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy w postępowaniach restrukturyzacyjnych lub syndyka w innych postępowaniach upadłościowych, a także jej doświadczenie i dodatkowe kwalifikacje. Upadłość większych podmiotów opisana w art. 1571 Prawa upadłościowego ma dodatkowe wymogi. Sąd wyznacza do pełnienia funkcji syndyka osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego z tytułem kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego.

Kto może być syndykiem?

Przepisy prawa upadłościowego w treści przepisu art. 157a bardzo dokładnie regulują kto nie może pełnić funkcji syndyka.

Syndykiem nie może być osoba, która jest:

• wierzycielem lub dłużnikiem upadłego,
• małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, powinowatym upadłego lub jego wierzyciela w tej samej linii czy stopniu, osobą pozostającą z nim w stosunku przysposobienia lub małżonkiem tej osoby albo osobą pozostającą z upadłym w faktycznym związku, prowadzącą z nim wspólnie gospodarstwo domowe,
• jest lub była zatrudniona przez upadłego na podstawie stosunku pracy albo wykonywała pracę lub świadczyła usługi na rzecz upadłego na podstawie innego stosunku prawnego,
• albo jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem upadłego,
• jest lub w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości była wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości wyższej niż 5% kapitału zakładowego dłużnika lub wierzyciela,
• jest lub była spółką powiązaną z upadłym lub jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem takiej spółki albo jest lub w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości była wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości wyższej niż 5% kapitału zakładowego spółki powiązanej z dłużnikiem,
• pełniła funkcję nadzorcy lub zarządcy w prowadzonym wcześniej wobec upadłego postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Możliwe jest powołanie zastępcy syndyka na jego wniosek lub z urzędu jeżeli jest to potrzebne. Taka sytuacja występuje w przypadku gdy trzeba wykonać czynności w innym okręgu sądowym. Zakres czynności wykonywanych przez zastępcę syndyka określa sędzia-komisarz.

Odpowiedzialność syndyka

Syndyk działa na rachunek upadłego lecz w imieniu własnym co stanowi istotę instytucji tzw. „zastępcy pośredniego, bezwzględnego”. Syndyk dokonuje bowiem czynności w imieniu własnym lecz na rachunek upadłego. Jednocześnie syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości. Odpowiada natomiast za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków.

Podstawą prawną odpowiedzialności syndyka są przepisy art. 415 i nast. KC o czynach niedozwolonych. Jest to odpowiedzialność za nienależyte (poprzednio: „niesumienne”) wykonywanie obowiązków o charakterze ustawowym. Na uzasadnienie przytacza się argument, że syndyk (zastępca syndyka) nie pozostaje w stosunku umownym ani do upadłego, ani do wierzycieli. Wobec czego nie wchodzi tu w grę reżim odpowiedzialności kontraktowej. Odpowiedzialność syndyka jest odpowiedzialnością na zasadzie winy. Przy czym syndyk ponosi odpowiedzialność przy każdym stopniu winy. W doktrynie wskazuje się przykłady nienależytego wykonywania obowiązków uzasadniające odpowiedzialność syndyka. Są nimi: nieobjęcie przez syndyka majątku upadłego, błędne oszacowanie składników masy upadłości, powodujące uszczuplenie majątku masy czy niewydanie lub spóźnione wydanie rzeczy podlegających wyłączeniu z masy upadłości, po postanowieniu sędziego-komisarza. Syndyk może również udzielać pełnomocnictw do dokonywania czynności prawnych, jednakże za działania pełnomocników odpowiada jak za działania własne.

Zadania syndyka

Zadaniem syndyka jest objęcie majątku dłużnika, zarządzanie nim, zabezpieczenie go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystąpienie do likwidacji majątku.

Wobec tego celem syndyka jest doprowadzenie do upłynnienia majątku dłużnika. Do zadań syndyka należy wreszcie sporządzenie listy wierzytelności i przeprowadzenie likwidacji majątku, a następnie uzyskane pieniądze rozdziela miedzy wierzycieli upadłego. Syndyk zawiadamia wierzycieli o upadłości dłużnika. Podejmuje też niezbędne czynności celem ujawnienia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w księdze wieczystej oraz w innych księgach i rejestrach, do których wpisany jest majątek upadłego. Syndyk ma prawo do żądania od organów administracji rządowej i samorządowej potrzebnych informacji dotyczących majątku upadłego. Zobowiązuje się do podejmowania działań z należytą starannością. Ma umożliwić optymalne wykorzystanie majątku upadłego w celu zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu, w szczególności przez minimalizację kosztów postępowania.

Wynagrodzenie Syndyka

Syndyk jest obowiązany składać sędziemu komisarzowi sprawozdanie ze swoich czynności oraz sprawozdanie rachunkowe. Robi to w terminach przez niego wyznaczonych, nie rzadziej jednak niż co trzy miesiące.

Za wszelkie czynności syndyka wykonywane w toku postępowania upadłościowego przysługuje mu wynagrodzenie. Sposób ustalenia wynagrodzenia syndyka jest dość skomplikowany i jest uzależniony od pięciu składowych. Pierwsza z nich to  część zależna od sumy wypłaconej wierzycielom w ramach wykonania planów podziału powiększonej o koszty rozwiązania stosunków pracy z pracownikami pozostającymi w zatrudnieniu w dniu ogłoszenia upadłości, druga to część zależna od liczby pracowników zatrudnionych w dniu ogłoszenia upadłości, trzecia to część zależna od liczby wierzycieli biorących udział w postępowaniu, czwarta to część zależna od czasu trwania postępowania upadłościowego od dnia ogłoszenia upadłości do dnia wykonania ostatecznego planu podziału, piąta to część ustalana przez sąd do siedemdziesięciu podstaw wynagrodzenia w zależności od stopnia trudności prowadzonego postępowania i jego efektywności, w szczególności od skomplikowania sytuacji prawnej i faktycznej masy upadłości, rozproszenia majątku oraz optymalizacji kosztów postępowania.

Wynagrodzenie wstępne syndyka jest ustalane na wniosek syndyka, po złożeniu planu likwidacyjnego. Jeśli chodzi o ostateczne ustalenie wynagrodzenia to sąd wydaje w tym przedmiocie postanowienie na wniosek syndyka.

Reasumując, rola syndyka jest szczególnie ważna w czasie trwania postępowania upadłościowego. Jego zadaniem jest zarządzanie majątku dłużnika i sprzedaż go, aby wierzyciele uzyskali zaspokojenie. Syndyk musi posiadać odpowiednie wykształcenie i doświadczenie, aby móc wykonywać w odpowiedni sposób swoje zadania. Działa zarówno na korzyść wierzycieli, aby uzyskali jak największe zaspokojenie oraz dłużnika, aby jego majątek został spieniężony w odpowiedni sposób.