Skup i sprzedaż spółek

Share deal czy asset deal ? – czyli jak kupować lub sprzedawać spółki z o.o.

Czym tak naprawdę jest kupowanie i sprzedawanie spółek? Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest przecież rzeczą, którą można nabyć na podstawie umowy sprzedaży, której wzór zaczerpniemy z internetu jak umowy sprzedaży samochodu czy najmu lokalu mieszkalnego. Jest to struktura zdecydowanie bardziej złożona, osoba prawna odrębna od swoich właścicieli, posiadająca swój własny majątek oraz swoje zobowiązania. Wobec tego zmiana jej struktury właścicielskiej powinna być odpowiednio skomplikowana i utrudniona. Czy tak jest?


Dwoma najpopularniejszymi sposobami na to, aby stać się właścicielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są share deal i asset deal.

Share deal

Share deal to nabycie praw udziałowych (udziałów) spółki z o.o. na podstawie umowy sprzedaży (bądź innej umowy przenoszącej własność) udziałów. Umowę sprzedaży udziałów określa się często jako SPA – share purchase agreement.
Nabycie całości udziałów w kapitale zakładowym spółki powoduje, że kupujący staje się właścicielem udziałów w spółce z o.o. Przedmiotem transakcji pomiędzy dotychczasowym wspólnikiem a osobą, która chce nim być są prawa majątkowe – udziały w spółce.

Majątek spółki nie ulega w tym przypadku zmianie. Spółka zachowuje swoją odrębność i posiadane przez siebie prawa (a także zobowiązania). Zmianie ulega jedynie podmiot będący właścicielem spółki – Wspólnik. Umowę sprzedaży udziałów zgodnie z treścią przepisu art. 180 KSH zawiera się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Treścią przepisu art. 99 § 1 KC dodatkowo stanowi, że: „jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie”. Gdy chcemy więc zawrzeć umowę przez pełnomocnika, pełnomocnictwo również musi zostać udzielone w takiej formie. Innymi słowy mówiąc, w przypadku woli nabycia udziałów w spółce z o.o. wizyta u notariusza okazuje się niezbędna.

Zawiadomienie Spółki z o.o. o umowie sprzedaży udziałów

Sama umowa sprzedaży udziałów wywołuje skutki pomiędzy stronami oraz stosunku do osób trzecich wraz z chwilą jej zawarcia. Jednakże zgodnie z treścią przepisu art. 187 KSH umowa wywołuje skutek w odniesieniu do Spółki dopiero z momentem zawiadomienia jej o tym. Spółkę może zawiadomić zarówno zbywca udziałów (dotychczasowy wspólnika) jak również nabywcę udziałów (nowego wspólnika). Ale dopóki Spółki nie powiadomi się o zmianie właściciela, a także nie przedłoży się dowodu tej zmiany, dla Spółki wspólnikiem dalej będzie dotychczasowy właściciel udziałów.

Zgody i zezwolenia na sprzedaż udziałów

Niekiedy zawarcie umowy sprzedaży udziałów wymaga uzyskania specjalnych zgód lub zezwoleń – zarówno administracyjnoprawnych jak i korporacyjnych. Do zgód administracyjnoprawnych zaliczyć należy konieczność zgłoszenia zamiaru dokonania takiej koncentracji majątku do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dotyczy to sytuacji, gdy podmioty uczestniczące w transakcji osiągnęły określony poziom obrotu na rynku.

Z samej treści przepisów kodeksu cywilnego nie wynika, że Spółka musi wyrazić zgodę na sprzedaż jej udziałów. Uzyskanie zgód korporacyjnych może wynikać natomiast z dodatkowych zapisów umowy spółki. Przepis art. 182 § 1 stanowi, że: „zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć”. Ustawodawca upoważnia więc Wspólników do wprowadzenia takiej regulacji w umowie Spółki. Niekiedy więc koniecznym elementem poprzedzającym zawarcie umowy sprzedaży udziałów będzie uzyskanie zgody Spółki na to, aby jej udziały zostały zbyte.

Zgłoszenia zmiany wspólnika do rejestru przedsiębiorców

Ostatnim aspektem związanym z share deal jest konieczność zgłoszenia zmiany wspólnika do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Zgłoszenie powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności stanowiącej podstawę zgłoszenia. Samo zgłoszenie kosztuje 350 złotych. Zgłoszenia dokonuje się na formularzach Z3 oraz ZE. Do zgłoszenia należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty a także dokumenty stanowiące podstawę wpisu tj. umowę SPA. Do wniosku trzeba również dołączyć zaktualizowaną listę wspólników spółki oraz listę podmiotów uprawnionych do powołania zarządu w Spółce.
Reasumując, sama sprzedaż udziałów w spółce z o.o. w swoich skutkach niewiele różni się od sprzedaży innych rzeczy lub praw. Sprzedaje się określony przedmiot lub prawo, w tym przypadku prawo majątkowe – udział w spółce. W pozostałym zakresie sytuacja Spółki pozostaje niezmieniona.

Asset deal

Asset deal to rodzaj umowy odnoszący się do nabycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa a także innych składników majątkowych Spółki. Na podstawie tej umowy nie zmienia się struktura właścicielska spółki. Przedmiotem transakcji są określone składniki majątkowe będące własnością Spółki, które na podstawie umowy staną się własnością nabywcy. Przykładem takiej transakcji może być zakup sieci restauracji bądź warsztatu samochodowego.

Jednym z ryzyk związanym z transakcją typu asset deal jest fakt, iż zmienia się podmiot, który będzie prowadził działalność przy wykorzystaniu składników będących przedmiotem transakcji. Koniecznym będzie zdobycie przez niego odpowiednich zezwoleń, które są konieczne do prowadzenia takiej działalności np. zezwolenia na sprzedaż alkoholu. Takiego problemu nie ma w sytuacji, gdy zawiera się transakcje typu share deal. Spółka, której udziały nabyto dalej będzie korzystała z posiadanych zezwoleń czy koncesji, bo to ona będzie prowadziła działalność.

Dla kogo share deal, dla kogo asset deal?

Transakcje typu share deal są popularne, w branżach, w których prowadzenie działalności wiąże się immanentnie z uzyskiwaniem szeregu różnych zezwoleń. Przykładem może być tutaj branża budowlana bądź branża produkcji energetyczna wykorzystująca odnawialne źródła energii. Transakcje typu share deal wykorzystują również inwestorzy, którzy dopiero „wchodzą na rynek” i jeszcze nie uzyskali odpowiednich dokumentów.  Kupując Spółkę, która posiada już uprawnienia do prowadzenia działalności w zdecydowany sposób przyspieszają swoje wejście na rynek.
Transakcje typu asset deal wykorzystują Inwestorzy, którzy działają już na określonym rynku od dłuższego czasu. Dążą oni wtedy do zwiększenia swoich zasięgów, powiększenia oferty czy otwarcia się na nowe rynki. Posiadają oni już wszelkie niezbędne zezwolenia związane z prowadzeniem działalności, a dzięki transakcji typu asset deal zwiększają swoje możliwości rozwoju.