Przekształcenia spółek

Niekorzystna zmiana przepisów dotycząca określonego rodzaju spółki prawa handlowego (czy to spółki osobowej czy kapitałowej), niekorzystne opodatkowanie (chociażby planowane nałożenie podatku dochodowego od osób prawnych – CITu na spółki komandytowe) czy po prostu planowana zmiana sposobu wykonywania działalności. To wszystko może być powodem przekształcenia się spółki prawa handlowego (zarówno spółki osobowej jak i kapitałowej) w inną spółkę. Przedsiębiorcy nie wiążą się z formą prowadzenia działalności gospodarczej na zawsze. Przepisy kodeksu spółek handlowych regulują możliwość przekształceń spółek, a także całą procedurę przekształceniową.

Spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z o.o. oraz spółka akcyjna.

Przepis art. 551 § 1 kodeksu spółek handlowych stanowi, że przekształceniu w inną spółkę handlową może ulec spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna. Nawet spółkę cywilną, byt niebędący spółką prawa handlowego można przekształcić w spółkę prawa handlowego inną niż spółka jawna. Ponadto przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą może przekształcić formę prowadzonej przez siebie działalności w jednoosobową spółkę kapitałową. Jak widać, przekształceniu mogą ulec wszystkie spółki prawa handlowego w dowolnej konfiguracji. Spółka osobowa w spółkę osobową, spółka osobowa w spółkę kapitałową, spółka kapitałowa w spółkę osobową, spółka kapitałowa w spółkę kapitałową. Jednocześnie kodeks spółek handlowych zezwala ( w określony sposób) na przekształcenia w spółki prawa handlowego podmiotów, które nimi nie są. Przepisy kodeksu spółek handlowych wskazują jednak, że przekształceniu nie może ulec spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku ani spółka w upadłości.

Zasada kontynuacji

Kodeks spółek handlowych stanowi o zasadzie kontynuacji, która polega na uznaniu, że spółka przekształcona jest tożsama ze spółką przekształcaną. Nie następuje tutaj, jak w przypadku podziałów i połączeń spółek sukcesja uniwersalna. Nie powstaje tutaj żaden nowy byt prawny (następca), które wstępuje w prawa i obowiązki spółki. Spółka trwa nadal, zmienia się jedynie jej forma. Spółka przekształcona kontynuuje działalność spółki przekształcanej i pozostaje w zakresie tych samych praw i obowiązków, jakie przysługiwały spółce przekształcanej. Nie ma tutaj poprzednika i następcy prawnego. Stosunki cywilnoprawne pozostają bez zmian, spółka przekształcona dalej jest stroną tych samych umów, ciążą na niej te same zobowiązania i przysługują te same wierzytelności. W odniesieniu zaś do stosunków administracyjnych, w wyniku przekształcenia nie dochodzi do ich zmiany. Głównym skutkiem jest to, że spółkę przekształconą obwiązuje ten sam zakres praw i obowiązków w sferze administracyjnoprawnej, jaki obowiązywał w spółce przekształcanej.

W przypadku przekształcenia nie ulega zmianie adresat decyzji, gdyż nadal jest to ten sam podmiot.  Zasada ta ma zastosowanie do wszelkich decyzji administracyjnych. Należy jednak pamiętać, że w odniesieniu do stosunków administracyjnoprawnych możemy mówić o tzn. warunkowej kontynuacji. Warunkowość ta wynika z brzmienia art. 553 § 2 KSH, który przewiduje wyłączenie zasady kontynuacji na podstawie ustawy albo decyzji o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi. Powyższe ograniczenie może zatem wynikać wprost z treści konkretnej decyzji administracyjnej, jak również z treści ustawy, która reguluje daną kwestię.

Przekształcenie spółki to również zmiana wizerunku firmy

Zmiana firmy spółki wynikająca z przekształcenia nie pociąga za sobą istotnych skutków prawnych. Jednak zmiana firmy polegająca na czymś więcej niż zmiana określenia formy prawnej ma istotny wpływ na postrzeganie spółki i jej rozpoznawalność wśród dotychczasowych klientów. Aby uniknąć swoistego zamieszania kodeks spółek handlowych obliguje spółki do dodawania w nawiasie dawnej firmy spółki obok nowej firmy spółki z dodatkiem wyrazu „dawniej” przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia czyli od dnia wpisu do rejestru spółki przekształconej.
Kodeks spółek handlowych wymaga do przekształcenia sporządzenia planu przekształcenia wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta. Koniecznością jest powzięcie uchwały o przekształceniu. Powołuje się też członków organów spółki przekształconej lub określa wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją. Na koniec dokonuje się w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.

Plan przekształcenia

Plan przekształcenia przygotowuje zarząd spółki przekształcanej albo wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy spółki przekształcanej. Jest on sporządzany w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Oczywiście może zostać sporządzony w formie silniejszej, chociażby w formie aktu notarialnego. Jednocześnie przepisy kodeksu spółek handlowych wymagają, aby w jednoosobowej spółce kapitałowej plan przekształcenia został sporządzony w formie aktu notarialnego.

Minimalna treść planu przekształcenia została uregulowana w art. 558 kodeksu spółek handlowych. Plan przekształcenia powinien zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia. W przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową określenie wartości godziwej udziałów albo akcji wspólników. Do planu przekształcenia należy dołączyć projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki, projekt umowy albo statutu spółki przekształconej. W przypadku przekształcenia w spółkę akcyjną wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej. Do planu przekształcenia należy również dołączyć sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia.

Plan przekształcenia w spółkę akcyjną należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta. Ocenia on poprawność i rzetelność oraz ustala, czy wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej jest rzetelna. Biegły, w terminie określonym przez sąd,  nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzi na piśmie szczegółową opinię. Opinię tą składa wraz z planem przekształcenia sądowi rejestrowemu oraz spółce przekształcanej.

Przekształcenie spółki – formalności

Spółka zawiadamia wspólników o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu spółki dwukrotnie, w sposób przewidziany dla zawiadamiania wspólników spółki przekształcanej. Pierwszego zawiadomienia dokonuje się nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia tej uchwały. Drugie zawiadomienie przesyła się w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia. Przed podjęciem uchwały o przekształceniu wspólnicy mają prawo przeglądać w lokalu spółki dokumenty związane z przekształceniem spółki.  Bezpośrednio przed podjęciem uchwały o przekształceniu spółki wspólnikom należy ustnie przedstawić istotne elementy planu przekształcenia. Uzupełnia się go o  opinie biegłego rewidenta z badania planu przekształcenia, jeżeli została ona sporządzona.

Decyzja o przekształceniu spółki wymaga uchwały powziętej przez wspólników, w przypadku przekształcenia spółki osobowej. W przypadku przekształcenia spółki kapitałowej, uchwałę podejmuje zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie.

Za przekształceniem spółki osobowej w kapitałową muszą wypowiedzieć się wszyscy wspólnicy. W przypadku spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej wystarczy, jeżeli oprócz wszystkich komplementariuszy za przekształceniem wypowiedzą się komandytariusze bądź akcjonariusze reprezentujący co najmniej dwie trzecie sumy sum komandytowych bądź kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut przewiduje warunki surowsze. Przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę osobową następuje, jeżeli za przekształceniem spółki wypowiedzieli się wszyscy wspólnicy.

Za przekształceniem spółki kapitałowej w spółkę osobową muszą wypowiedzieć się wspólnicy reprezentujący co najmniej dwie trzecie kapitału zakładowego. Umowa albo statut może przewidywać surowsze warunki. Spółkę kapitałowej można przekształcić w inną spółkę kapitałową. Wtedy za przekształceniem spółki muszą wypowiedzieć się wspólnicy reprezentujący co najmniej połowę kapitału zakładowego, większością trzech czwartych głosów. Oczywiście umowa albo statut może przewidywać surowsze warunki.

Uchwała o przekształceniu spółki

Uchwała o przekształceniu spółki powinna zawierać co najmniej:  typ spółki, w jaki spółka zostaje przekształcona, wysokość kapitału zakładowego, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo w spółkę akcyjną, albo wysokość sumy komandytowej, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytową, zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane, nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej, w przypadku przekształcenia w spółkę kapitałową, albo nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą, w przypadku przekształcenia w spółkę osobową, zgodę na brzmienie umowy albo statutu spółki przekształconej. Kodeks spółek handlowych wskazuje również, że podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej albo zawiązanie przekształconej spółki akcyjnej oraz powołanie organów spółki przekształconej.

Złożenie wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców

Ostatnim etapem przekształcenia spółki jest złożenie wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców. Wniosek ten wnoszą wszyscy członkowie zarządu albo wspólnicy mający prawo reprezentacji spółki przekształconej. Ogłoszenie o przekształceniu spółki dokonuje się na wniosek zarządu spółki przekształconej albo wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki przekształconej. Sam dzień przekształcenia następuje w momencie wpisu do rejestru spółki przekształconej. Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształconą.

Reasumując, kodeks spółek handlowych w odniesieniu do samej możliwości przekształcenia jest dość liberalny. Przekształcenia spółek handlowego są możliwe w każdym kierunku. Co więcej, nawet podmioty niebędące spółkami prawa handlowego mogą się przekształcić w spółki. Samą procedurę przekształcenia szczegółowo uregulowano w kodeksie spółek handlowych i pozostawia zdecydowanie mniej miejsca na dowolność.. Ważne, aby w procedurze przekształceniowej spółkę wspierał profesjonalny pełnomocnik, który pomoże jej w tej procedurze.