Optymalizacja spółek – legalność, ustawodawstwo, metody

Optymalizacja podatkowa w spółce a uchylanie się od płacenia podatków – różnice.

Wielość i złożoność systemu podatkowego w Polsce jest bardzo wysoka. Oczywiście Polska nie jest tu wyjątkiem: systemy podatkowe w wielu krajach charakteryzują się wysokim stopniem złożoności. Wynika to z projektowania nowoczesnych systemów podatkowych w celu zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania. Istnieją jednak co najmniej trzy powody, dla których zawsze będzie można zmniejszyć obciążenie podatkowe bez naruszania legalności.

Różnice w systemach podatkowych

Pierwszym powodem takiego stanu rzeczy jest fakt, że występują znaczne różnice w systemach podatkowych różnych krajów. Duże znaczenie mają różnice w zakresie stawek podatkowych. Istnienie tak zwanych „rajów podatkowych” oznacza, że podatki są niższe, mimo że dochód (lub inna podstawa opodatkowania) pozostaje niezmieniony.

Takie środki są najczęściej określane jako środki optymalizacyjne dla wielu spółek, ponieważ mają na celu uniknięcie niekorzystnego opodatkowania. Działania te są całkowicie legalne, chociaż spotykają się ze znaczną krytyką. Nie są to tanie rozwiązania i wymagają zaangażowania znacznego kapitału. Należy wspomnieć, że ostatnio kraje strefy euro podejmowały intensywne działania mające na celu ograniczenie, w miarę możliwości, możliwości zmiany podatków w różnych krajach. W najbliższej przyszłości powinniśmy spodziewać się ofensywy legislacyjnej ze strony organów podatkowych.

Błędy projektowe w systemie podatkowym

Jeżeli ustawodawca, wbrew swojej woli, przyjmie przepis umożliwiający obniżenie zobowiązań podatkowych, podatnicy mogą skorzystać z takiej luki prawnej na swoją korzyść. Jakiś czas temu mieliśmy w Polsce notoryczną (i gigantyczną) lukę podatkową stworzoną przez rozporządzenie w sprawie darowizn dla osób fizycznych. System podatkowy jest tak skomplikowany, że trudno jest uniknąć takich błędów w prawodawstwie. Jednak sam fakt, że przepis przyjęto i (jak się później okazało) pozwolił na dużą swobodę w zmniejszeniu obciążenia podatkowego lub rozłożeniu go na długi czas, był wystarczającą wymówką, aby skorzystać z okazji, podczas gdy rozporządzenie było nadal w mocy.
Obecnie istnieje wiele rozwiązań, które umożliwiają zminimalizowanie obecnych obciążeń podatkowych zgodnie z literą prawa wraz z pełną optymalizacją podatkową dla spółek. Rozwiązania te są często dostępne tylko przez krótki czas, ponieważ ustawodawca systematycznie usuwa wszystkie luki w miarę ich pojawiania się.

Intencje ustawodawcy w sprawie optymalizacji podatkowej spółek

Ponieważ funkcja podatków nie jest wyłącznie funkcją fiskalną, działają one również jako forma środka regulacyjnego i czynnik stymulujący procesy społeczne i gospodarcze, które są ważne dla prawodawcy (tj. Państwa). Niektóre rozwiązania podatkowe są zawarte w przepisach prawnych. Umożliwiają wszystkim podatnikom uzyskanie korzyści podatkowych, zazwyczaj pod warunkiem, że spełniają pewne określone warunki.
Należy zauważyć, że w czasach, gdy problemy mieszkaniowe były szeroko rozpowszechnione, obowiązywały również rozległe ulgi podatkowe w celu pobudzenia branży budowlanej. Problemy demograficzne z kolei przyczyniły się do uchwalenia „ulgi rodzinnej”. Ponieważ mamy teraz do czynienia z łatwo zauważalnym kryzysem zabezpieczenia społecznego, skłania on ustawodawcę do wprowadzenia pewnych zachęt dla podatników, aby byli bardziej skłonni odłożyć teraz część swoich bieżących dochodów na przyszłość. Z drugiej strony spowolnienie gospodarcze skłania ustawodawcę do wprowadzenia pewnych rozwiązań proinwestycyjnych lub środków mających na celu zwiększenie zatrudnienia.

Czy optymalizacja podatkowa spółek jest nielegalna?

Kiedy mówimy o unikaniu płacenia podatków, zwykle mówimy o osobie, która jest po prostu przestępcą podatkowym. Tymczasem istnieje ogromna różnica między nielegalnymi zachowaniami a środkami optymalizacji podatkowej. Ukrywanie dochodów lub źródeł dochodu stanowi uchylanie się od opodatkowania – czyn, który jest przestępstwem kryminalnym lub karnym, lub drobnym wykroczeniem. Takie działanie nie jest optymalizacją podatkową.

Uchylanie się od opodatkowania a unikanie opodatkowania to dwa różne pojęcia. Działania mające na celu uzasadnione i zgodne z prawem obniżenie kwoty zapłaconych podatków lub zwolnienie terminu zapłaty podatku do czasu, który jest bardziej odpowiedni dla podatnika są legalne.

Istnieje więc zasadnicza różnica między unikaniem opodatkowania a uchylaniem się od płacenia podatków. Ta pierwsza dotyczy czynności prawnych w granicach prawa, często pożądanych przez ustawodawcę. Ta druga jest przestępstwem lub wykroczeniem, które jest ścigane i karane z urzędu.

Obszary optymalizacji podatkowej spółek

Omawiając obszary optymalizacji podatkowej, powinniśmy zadać sobie pytanie: co rozumiemy pod pojęciem optymalizacji podatkowej?

Nie istnieje ścisła definicja. Istotą optymalizacji jest po prostu zastosowanie rozwiązań, które w specyficznych okolicznościach podatnika pozwolą im prawnie zapłacić mniej podatku, zapłacić go w późniejszym terminie lub w ogóle go nie zapłacić.

Ważne: czynności optymalizacji podatkowej wymagają starannego planowania i przewidywania konsekwencji decyzji podatkowych przed ich wdrożeniem. Najczęściej, gdy transakcja lub czynność zakończy się, optymalizacja staje się niemożliwa lub bardzo trudna, a jej efekty są mniej spektakularne. Domenę związaną z analizą przyszłych zdarzeń określamy jako planowanie podatkowe. Poprzez planowanie podatkowe przygotowujemy się do optymalizacji naszych przyszłych zobowiązań.

Pamiętać należy jednak, że skuteczna optymalizacja wymaga wiedzy, wyznaczania celów i planowania. Tylko po połączeniu wszystkich tych elementów będzie można uzyskać oczekiwane korzyści w określonym horyzoncie czasowym

Jak już wspomnieliśmy, ustawodawca stosuje przepisy podatkowe w celu stymulowania określonych zachowań podatników. Zachęty mogą być krótkoterminowe lub długoterminowe. Umożliwiają podatnikom uzyskanie korzyści, których wartość zależy nie tylko od sytuacji finansowej danej spółki, ale także od zastosowania odpowiedniej strategii, planowania wszystkich działań w czas i spójności w stosowaniu wybranych środków.

Nadal jednak definiowanie obszarów możliwej optymalizacji podatkowej to nie tylko wdrażanie planów stymulacyjnych ustawodawcy. Jako podatnicy jesteśmy zobowiązani do płacenia różnego rodzaju danin. Podatki dochodowe, podatek VAT, akcyza, podatki lokalne, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty podatkowe itp. W każdym z wyżej wymienionych obszarów podatkowych istnieje miejsce na planowanie podatkowe i wdrażanie działań optymalizacyjnych.

Bezpieczeństwo podatnika optymalizującego jego zobowiązania podatkowe; prawa podatników.

Podczas rozmowy z przedsiębiorcami lub ich księgowymi często słyszymy, że obawiają się przyszłych skutków ich działań optymalizacyjnych. Trudno się dziwić. Opresyjność organów podatkowych i nagłośnione przypadki głośnych konfliktów, prowadzące do likwidacji odnoszących sukcesy firm, znają wszyscy. Ale powinniśmy pamiętać, że wprowadzono tutaj jedną znaczącą zmianę. Teraz mamy instytucję indywidualnych interpretacji wydawanych dla wyjątkowych okoliczności podatników. Możemy uzyskać interpretacje dotyczące zarówno podatków, jak i innych danin, takich jak obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne. Jeśli uzyskamy interpretację i zastosujemy się do niej, jesteśmy po bezpiecznej stronie w kontaktach z organami podatkowymi.

Podejmowane przez nas rozwiązania optymalizacji podatkowej są albo oczywiście legalne, i jako takie potwierdzone licznymi interpretacjami podatkowymi. Albo nie – wtedy możemy ubiegać się o interpretację dotyczącą konkretnych przypadków. Gdy nie zgadzamy się z jej ustaleniami, możemy złożyć odwołanie w administracyjnym Sądzie. To ostatnia deska ratunku, ale czasami naprawdę warto podjąć takie działania.

Sądy administracyjne wielokrotnie wypowiadają się w sprawach związanych z unikaniem opodatkowania. Ich stanowisko jest takie, że jeżeli podatnik może wybrać jeden z dwóch legalnych kierunków działań, z których jeden zmniejszy lub odroczy zobowiązanie podatkowe, mają do tego prawo. A organy podatkowe nie są uprawnione do zakwestionowania takiego zachowania.

Trudno jednak przeoczyć fakt, że organy podatkowe nieustannie próbują blokować takie działania prawne podatników. Zwłaszcza gdy występuje pewien rodzaj masowego pośpiechu prowadzącego do znacznych oszczędności podatkowych po stronie podatników. Jeśli jednak tak jest, szanse władz na wygranie sprawy przed sądem są praktycznie zerowe. Dzieje się tak, ponieważ właściwym sposobem nałożenia obciążeń podatkowych jest posiadanie odpowiedniego sformułowania w przepisach. Ustawodawcy powinni więc kształtować prawodawstwo w taki sposób, aby osiągnąć swoje cele. Podatnicy są zobowiązani jedynie do przestrzegania obowiązujących przepisów.

Działania i środki, których należy unikać, aby w pełni i legalnie zoptymalizować zobowiązania podatkowe

Działania optymalizacyjne są, jak wielokrotnie podkreślałem, w pełni legalne. Istnieje jednak wiele różnych środków, które pomimo tego samego celu zmniejszenia lub odroczenia obowiązku zapłaty stanowią przestępstwo, wykroczenie lub przynajmniej czynność, która może zostać skutecznie zakwestionowana przez organy podatkowe. Dlatego omawiając działania optymalizacyjne, które są w pełni zgodne z prawem, wskażemy również podobne, ale nielegalne działania.

Tutaj warto przytoczyć dość ważny przepis zawarty w Ordynacji podatkowej:

Artykuł 199a. § 1. Przy ustalaniu treści czynności prawnej organ podatkowy bierze pod uwagę jednomyślny zamiar stron i cel danej transakcji, a nie tylko dosłowne sformułowanie oświadczeń woli złożonych przez strony transakcji.
§ 2. Jeżeli pod pretekstem dokonania jednej czynności prawnej została dokonana kolejna transakcja prawna, konsekwencje podatkowe wynikają z ukrytej transakcji prawnej.
§ 3. Jeżeli dowody zgromadzone w toku postępowania, w szczególności zeznanie strony, chyba że strona odmawia złożenia zeznań, budzi wątpliwości co do istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym wiążą się konsekwencje podatkowe , następnie organ podatkowy ma zastosowanie do sądu powszechnego w celu ustalenia istnienia lub nieistnienia takiego stosunku prawnego lub prawa.

Jak wygląda optymalizacja spółki?


Spotykamy się z opiniami, że przytoczony powyżej przepis daje władzom podatkowym dużą swobodę. Mogą kwestionować wiele transakcji, twierdząc, że są fikcyjne. Nie zgadzamy się z tą opinią. Należy pamiętać, że w przypadku braku ukrytej transakcji prawnej organ podatkowy nie będzie w stanie zakwestionować „rzeczywistej” transakcji. Jeśli tak, taka pozycja z pewnością nie będzie możliwa do obrony przed sądem administracyjnym.

Uchylanie się od podatków

Jednak to my, jako podatnicy, jesteśmy zobowiązani do zapewnienia legalności naszego postępowania. Nie możemy oczekiwać sympatii, jeśli faktycznie podejmiemy transakcje fikcyjne lub w inny sposób sprzeczne z prawem. Typowe przykłady działań pseudooptymalizacyjnych, które organy podatkowe kwestionują, obejmują:
a) kupowanie „zacienionych” faktur;
b) dokumentowanie transakcji, które nie miały miejsca;
c) brak udokumentowania transakcji, które zostały faktycznie zakończone;
d) zaniżenie lub zawyżenie rzeczywistej wartości transakcji;
e) zaniżenie podstawy opodatkowania;
f) przygotowanie wewnętrznych dokumentów kalkulacji kosztów, które zawyżą rzeczywiste dane dotyczące kosztów;
g) zaniżenie podstawy oceny składek na ubezpieczenie społeczne;
h) sztuczne zawyżanie składników wynagrodzenia, które nie podlegają podatkowi dochodowemu i obowiązkowym składkom na ubezpieczenie społeczne;
i) zaniżanie kwot podatku od deklaracji podatkowych – z zamiarem skorygowania zwrotu w późniejszym terminie i uzupełnienia brakującej kwoty niższymi odsetkami za zwłokę.

To tylko garstka „rozwiązań” stosowanych przez niektórych przedsiębiorców. Nie mają nic wspólnego z optymalizacją podatkową; są to po prostu środki uchylania się od podatków, które, jeśli zostaną wykryte i udowodnione, mogą powodować poważne problemy prawne.