Działanie na szkodę spółki

Czym jest działanie na szkodę spółki?

Działanie na szkodę spółki może być wynikiem przypadku lub celowego działania. Czym jest działanie na szkodę spółki? Kto może działać na szkodę spółki – postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Działanie na szkodę spółki – geneza

Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest dziś ani proste ani łatwe. Zmieniające się warunki gospodarcze, rosnąca konkurencja, zmiany w prawie, wzrastająca świadomość konsumentów, ruchoma kondycja dostawców i odbiorców oraz wiele innych rzeczy mają bezpośredni wpływ na stan danej firmy.

W tej rzeczywistości może dojść do sytuacji tak zwanego działania na szkodę spółki. Oczywiście rozwój firmy nie może następować bez podejmowania czasami nawet ryzykownych działań. Muszą się one jednak mieścić w granicach tak zwanego dozwolonego ryzyka. W tym przypadku to dopuszczalne ryzyko jest każdorazowo indywidualnie rozpatrywane przez sąd, bo każda sprawa i jej okoliczności są inne.

Kto może działać na szkodę spółki?

W spółkach zazwyczaj jest więcej niż jedna osoba, która podejmuje ważne decyzje i jest odpowiedzialna za ich majątek. To są członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, ewentualnie likwidatorzy spółki. Jeżeli będziemy tu mówić o działaniu na szkodę spółki, to właśnie wobec wymienionych wyżej osób. Jeżeli wspólnik spółki jest równocześnie w jej zarządzie, status wspólnika nie zwalnia go z odpowiedzialności. Otóż osoby zarządzające majątkiem na podstawie prawa lub umowy spółki powinny o niego dbać. Innymi słowy nie powinny podejmować działań, które mogą w jakikolwiek sposób narazić firmę na szkodę. W przeciwnym wypadku mogą podlegać karze pozbawienia wolności nawet do 10 lat.

Co to jest działanie na szkodę spółki?

Działaniem takim jest na przykład prowadzenie działalności konkurencyjnej przez członka zarządu, nie płacenie podatków, przekroczenie uprawnień, zaniechanie działania, na przykład nie wnioskowanie o upadłość spółki, fałszowanie danych i informacji o stanie i kondycji firmy, podejmowanie decyzji na szkodę spółki. Szkodą będzie więc zarówno na przykład kupno dużej ilości wadliwego towaru, jak i niedokonanie zakupów towarów pełnowartościowych po korzystnej cenie. Działaniem na szkodę będzie też zatrzymanie dla siebie informacji o możliwości zawarcia korzystnego kontraktu lub podawanie błędnych informacji na jego temat.

Kwestie prawne reguluje w tym zakresie zarówno Kodeks spółek handlowych jak i Kodeks Karny. W przypadku KSH maksymalna kara pozbawienia wolności to rok. Dodatkowo często w ramach artykułów 586-595 KSH mówi się również o grzywnach lub karze ograniczenia wolności. W przypadku art. 296 Kodeksu Karnego sprawa ma się zgoła inaczej. Zgodnie z tym artykułem działanie na szkodę spółki jest traktowane jako przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu i nadużycie zaufania. Podlega sankcjom znacznie wyższym, niż te wynikające z KSH. Par. 1 art.. 296 KK mówi, że:

„kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Przede wszystkim wyższej karze podlegają osoby, które działały świadomie i umyślnie na szkodę firmy. Co nie oznacza, że sprawcy nieumyślnych działań nie zostaną ukarani. Uważa się, że jako osoby zarządzające majątkiem powinny były zachować należytą ostrożność piastując swoje stanowisko i przewidzieć skutki podejmowanych decyzji. Tyle tylko, że dla nich kara pozbawienia wolności według KSH wynosi do roku, a zgodnie z KK – do 3 lat.

Szkoda majątkowa

A teraz dalsze wyjaśnienia. Jedną z możliwych odmian działania na szkodę spółki – jest szkoda majątkowa. Co to znaczy znaczna szkoda majątkowa? Mówi o tym artykuł 115, który operuje stwierdzeniem „mienie znacznej i wielkiej wartości”. W kolejnych podpunktach wyjaśnia, że oznacza to to samo, co „znaczna szkoda” i „szkoda wielkich rozmiarów. Zgodnie z tym artykułem:

„mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia, a mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia”.

W tym drugim przypadku kara dla osoby skazanej może wynieść nawet 10 lat pozbawienia wolności. Sankcje rosną więc proporcjonalnie do szkody i odpowiedzialności. Przed karą oskarżonego może uchronić dobrowolne i całkowite naprawienie szkody, które nastąpi przed wszczęciem postępowania.

Każda taka sprawa jest traktowana indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, które towarzyszyły danemu zdarzeniu. Wydaje się, że osoby odpowiedzialne zdają sobie sprawę z ciążącego na nich obowiązku. W latach 2011 do 2014 roku liczba przestępstw stwierdzonych w stosunku do wszczętych postępować stanowiła 22-25%, w roku 2015 wzrosła wprawdzie do 43 %, ale już w 2016 roku na 526 wszczętych postępowań tylko w 65 przypadkach stwierdzono popełnienie przestępstwa zgodnie z art. 296 par.1-4.