Baza wiedzy

Zastaw rejestrowy – istota oraz powstanie

Zastaw jest jednym z najczęściej ustanawianych ograniczonych praw rzeczowych zarówno w stosunkach prawnych pomiędzy osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej jak i pomiędzy przedsiębiorcami. Celem ustanowienia zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego. Prawo wyróżnia szereg rodzajów zastawu, ale najważniejsze z nich to zastaw cywilny, zastaw rejestrowy, zastaw finansowy oraz zastaw skarbowy. W relacjach między przedsiębiorcami praktyczne zastosowanie znajduje zastaw rejestrowy oraz zastaw cywilny ze szczególnym naciskiem na ten pierwszy. Zastaw rejestrowy może być ustanowiony na rzeczach ruchomych, ale jego przedmiotem mogą być również zbywalne prawa majątkowe. Sposób powstania zastawu rejestrowego jest dość prosty, natomiast katalog rzeczy i praw, które mogą być jego przedmiotem jest niezmiernie szeroki wobec czego jest to bardzo często wykorzystywany sposób zabezpieczenia transakcji między przedsiębiorcami.

Jeśli chodzi o ustanowienie zastawu rejestrowego to do jego powstania wymagane jest zawarcie umowy o ustanowienie go pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzenia przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem oznaczonego stosunku prawnego (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Powinna określać co najmniej datę jej zawarcia, imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą, przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom, a także określenie wierzytelności zabezpieczonej zastawem poprzez oznaczenie stosunku prawnego z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać oraz oznaczenie najwyższej sumy zabezpieczenia. 

Warto wskazać, że wierzytelność którą zabezpiecza zastaw może zostać wyrażona zarówno w walucie polskiej (złoty) jak i w walucie obcej. 

Zastaw rejestrowy może zabezpieczać jedną lub więcej wierzytelności, które wynikają z umowy lub umów przysługujących jednemu wierzycielowi. Zastaw rejestrowy zabezpiecza odsetki, roszczenia uboczne wskazane przez strony w umowie zastawniczej oraz koszty zaspokojenia zastawnika mieszczące się w sumie wymienionej we wpisie zastawu. Ciekawą instytucją jest również ustanowienie administratora zastawu. W razie zabezpieczenia wierzytelności przysługującej dwóm lub więcej wierzycielom, dwóch lub więcej wierzytelności wynikających z umów lub wierzytelności objętej układem w postępowaniu upadłościowym albo restrukturyzacyjnym wówczas można ustanowić administratora zastawu, co polega na tym, że jeden z wierzycieli wskazany w umowie zawartej z pozostałymi wierzycielami lub w układzie, może być upoważniony do zabezpieczenia zastawem rejestrowym wierzytelności przysługujących pozostałym wierzycielom i do wykonywania we własnym imieniu, ale na ich rachunek, praw i obowiązków zastawnika wynikających z umowy zastawniczej i przepisów prawa.

Jak wskazano na wstępie katalog przedmiotów, które mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego jest niezmiernie szeroki. De facto mogą nimi być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe z wyjątkiem praw mogących być przedmiotem hipoteki, wierzytelności na których ustanowiono hipotekę oraz statków morskich oraz statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej. Zastawem rejestrowym można w szczególności obciążyć rzeczy oznaczone co do tożsamości, rzeczy oznaczone co do gatunku, jeżeli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku, zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny, wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, prawa z papierów wartościowych, prawa z niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1768, z późn. Zm.). Przedmiotem zastawu może być również rzecz, którą zastawca nabędzie w przyszłości – wówczas obciążenie zastawem takiego przedmiotu.

 Co ciekawe, w sytuacji, gdy rzecz ruchoma – przedmiot objęty zastawem rejestrowym stał się częścią składową nieruchomości wówczas zastaw rejestrowy wygasa. Jednocześnie, jeżeli rzecz ruchoma wchodząca w skład zbioru rzeczy ruchomych, obciążona zastawem rejestrowym, stała się częścią składową nieruchomości, zastaw rejestrowy wygasa w stosunku do tej rzeczy. W takiej sytuacji zastawnik może żądać od właściciela nieruchomości ustanowienia hipoteki na tej nieruchomości do wysokości wartości rzeczy obciążonej. 

Jak wskazano powyżej, do powstania zastawu konieczne również jest dokonanie wpisu w rejestrze zastawów. Wpis może zostać dokonany zarówno na wniosek zastawcy jak i zastawnika. Wnioskodawca składa wniosek na urzędowym formularzu do sądu rejestrowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania/ siedzibę zastawcy. Przedmiot zastawu jest określany według katalogu sposobu opisu przedmiotu zastawu. Wskazuje ono na specjalne kategorie (np. Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to kategoria G 1) a następnie w formularzu wskazuje się poszczególne cechy tego przedmiotu zastawu. Opłata za wpis zastawu do rejestru zastawów wynosi 200,00 złotych. Wypełniając formularz konieczne jest wskazanie zastawcy i zastawnika oraz podanie ich danych. Konieczne jest dokładne określenie przedmiotu zastawu oraz podanie sumy zabezpieczenia (zarówno słownie jak i pisemnie) oraz wskazanie waluty sumy zabezpieczenia. W formularzu wskazuje się również czy umowa zastawnicza przewiduje ograniczenia dotyczące zbycia bądź obciążenia przedmiotu zastawu oraz jakie sposoby egzekucji z przedmiotu zastawu (zgodnie z przepisami ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze  zastawów) zostały przewidziane w umowie zastawniczej. Do wniosku należy dołączyć oryginał umowy zastawniczej oraz dowody uiszczenia opłat od wniosku. Oczywiście, w sytuacji, gdy wniosek jest składany przez profesjonalnego pełnomocnika do wniosku konieczne jest dołączenie pełnomocnictwa ( bądź jego poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii) i uiszczenie opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych. 

W odniesieniu do sytuacji prawnej zastawcy należy wskazać, że w sytuacji, gdy umowa zastawnicza nie stanowi inaczej może on korzystać z przedmiotu zastawu rejestrowego zgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, powinien on dbać o zachowanie przedmiotu zastawu rejestrowego w stanie nie gorszym niż wynikający z prawidłowego używania a także w wyznaczonym przez zastawnika stosownym terminie obowiązany jest umożliwić zastawnikowi zbadanie stanu przedmiotu zastawu rejestrowego.

 Jak wskazano powyżej, w umowie zastawniczej można zastrzec, e zastawca zobowiązuje się względem zastawnika, że przed wygaśnięciem zastawu rejestrowego nie dokona zbycia lub obciążenia przedmiotu zastawu. W takiej sytuacji zbycie lub zastawienie będzie ważne, jeżeli osoba, na której rzecz zastawca dokonał zbycia lub obciążenia, nie wiedziała i przy zachowaniu należytej staranności nie mogła wiedzieć o tym zastrzeżeniu w chwili zawarcia umowy z zastawcą. W sytuacji, gdy pomimo takiego zastrzeżenia zastawca dokona zbycia zastawu wówczas zastawnik może żądać natychmiastowego zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Jednocześnie, Zbycie przedmiotu zastawu rejestrowego powoduje wygaśnięcie tego zastawu, jeżeli nabywca nie wiedział i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o istnieniu zastawu rejestrowego w chwili wydania mu rzeczy lub przejścia na niego prawa obciążonego zastawem rejestrowym albo rzecz obciążoną zastawem rejestrowym zalicza się do rzeczy zbywanych zwykle w zakresie działalności gospodarczej zastawcy i rzecz ta została wydana nabywcy, chyba że nabywca nabył rzecz w celu pokrzywdzenia zastawnika. 

Przepisy ustawy szczegółowo regulują kwestie zbiegu roszczeń w odniesieniu do zastawu rejestrowego. Ograniczone prawo rzeczowe powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla ustanowionego wcześniej zastawu rejestrowego. Co więcej, ustawa reguluje sytuację, w której jeden przedmiot jest obciążony więcej niż jednym zastawem rejestrowym – zgodnie z treścią przepisu art. 16 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, eżeli ten sam przedmiot jest obciążony więcej niż jednym zastawem rejestrowym, o pierwszeństwie tych zastawów rozstrzyga dzień złożenia wniosku o wpis do rejestru zastawów. Za dzień złożenia tego wniosku uważa się dzień jego wpływu do sądu prowadzącego rejestr zastawów. Wnioski, które wpłynęły tego samego dnia, uważa się za złożone równocześnie.

Reasumując, zastaw rejestrowy to jedna z najczęściej wybieranych form zabezpieczenia transakcji przez przedsiębiorców. Bardzo szeroki katalog przedmiotu zastawu rejestrowego a także łatwość w jego ustanowieniu przemawiają na jego rzecz. To co jest szczególnie korzystne dla zastawcy to to, że dalej pozostaje on w posiadaniu przedmiotu zastawu i może z niego korzystać co ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdy przedmiot zastawu jest wykorzystywany do prowadzenia przez niego działalności gospodarczej (zazwyczaj będą to rzeczy ruchome bądź zbiór rzeczy i praw służący do prowadzenia działalności gospodarczej). Również sama rejestracja zastawu rejestrowego przebiega dość szybko i sprawnie – najistotniejsze jest poprawne wypełnienie dokumentów i złożenie kompletnego wniosku ze wszystkimi załącznikami w wymaganej przez prawo formie.

Zaspokojenie zastawnika zastawu rejestrowego

Zastaw rejestrowy służy zabezpieczeniu wierzytelności. Zazwyczaj polega to na tym, że zastaw po prostu obciąża rzecz, z której zastawca może w dalszym ciągu korzystać a następnie  spłaca on swój dług na skutek czego zastaw wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru zastawów. Może się jednak zdarzyć tak, że dłużnik będący zastawcą nie spełni swojego obowiązku. Wówczas zastawnik będzie uprawniony do zaspokojenia swojego roszczenia z przedmiotu zastawu rejestrowego. Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów w szczegółowy sposób reguluje sposób zaspokojenia zastawnika z przedmiotu zastawu, jednakże odwołuje się w swojej treści również do innych ustaw. Z punktu widzenia wierzyciela zastawu rejestrowego czyli zastawnika przepisy te mają kluczowe znaczenie. 

Najważniejszą zasadą regulującą sposób zaspokojenia zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego jest to, że wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym ulega zaspokojeniu z przedmiotu obciążonego zastawem z pierwszeństwem przed tymi wierzytelnościami, które nie są   nieobciążone zastawem. Oczywiście, przepisy mogą przewidywać odstępstwo od tego. 

Co do zasady zaspokojenie zastawnika następuje na podstawie przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Konsekwencją zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej zastawem przez egzekucję sądową będzie uczestniczenie zastawnika w podziale sumy uzyskanej z egzekucji w zbiegu z innymi wierzycielami, zarówno rzeczowymi, jak i osobistym. W sytuacji, w której umowa zastawnicza przewiduje inne sposoby zaspokojenie zastawnika od chwili zajęcia przedmiotu zastawu rejestrowego przez komornika lub inny organ egzekucyjny zastawnik nie może podejmować czynności mających na celu zaspokojenie. Podstawą wszczęcia egzekucji w celu zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej zastawem (zwykłym, ustawowym, rejestrowym i skarbowym) jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, czyli tytuł wykonawczy. Tytułami egzekucyjnymi są, zgodnie z art. 777 KPC, orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem, orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniuinne orzeczenieugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej, akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie, akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności, a także akt notarialny określony powyżej, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi. Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji może być złożone także w odrębnym akcie notarialnym. Podział sumy uzyskanej z egzekucji następuje według zasad: uprzywilejowania i równorzędności oraz proporcjonalności, bądź pierwszeństwa. Zasada uprzywilejowania polega na tym, że jedne należności są uprzywilejowane względem drugich. Zasada równoważności występuje wówczas, gdy brak jest uprzywilejowania jednych należności w stosunku do innych. W prawie polskim zasada ta ma zastosowanie w ramach poszczególnych kategorii. Jednak ustawodawca odstępuje czasami od tej zasady. Zasada pierwszeństwa (priorytetu) polega na tym, że kolejność zaspokojenia poszczególnych należności wynika z określonych przez ustawodawcę zdarzeń prawnych. 

Jeśli chodzi o inne sposoby egzekucji to ustawa przewiduje szereg takich sposobów. Pierwszym z nich jest przejęcie przedmiotu zastawu na własność. Jest to możliwe, jeżeli: zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi albo przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym albo przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika albo przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego. 

Drugim ze sposobów jest zaspokojenie zastawnika przez sprzedaż rzeczy zastawionej. Następuje to w drodze przetargu publicznego, który przeprowadzi notariusz lub komornik, w terminie 14 dni od dnia złożenia przez zastawnika wniosku o dokonanie sprzedaży.

W przypadku któregokolwiek z powyższych sposobów zastawnik powinien na piśmie zawiadomić zastawcę o zamierzonym podjęciu działań zmierzających do zaspokojenia jego roszczeń wynikających z zastawu rejestrowego.  Zastawca może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, zaspokoić zastawnika bądź wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie, że wierzytelność nie istnieje albo nie jest wymagalna w całości lub w części. Jeżeli powództwo zostało wniesione po upływie terminu, o którym mowa w ust. 2, zabezpieczenie roszczenia jest niedopuszczalne.

Przepisy prawa wprowadzają także dwa sposoby na zaspokojenie zastawnika, w sytuacji gdy przedmiotem zastawu jest zbiór rzeczy i praw stanowiących całość gospodarczą, a umowa zastawnicza dopuszcza zaspokojenie zastawnika z dochodów przedsiębiorstwa zastawcy, W takiej sytuacji przedsiębiorstwo może być przejęte w zarząd. W umowie zastawniczej należy określić wymogi, jakie powinien spełniać zarządca takiego przedsiębiorstwa. Zarząd może być również wykonywany przez zastawnika. Co więcej, możliwe jest zaspokojenie zastawnika poprzez wydzierżawienie zbioru rzeczy i praw. Jeżeli na podstawie umowy zastawniczej do zawarcia umowy dzierżawy upoważniony jest zastawnik, przed zawarciem umowy dzierżawy powinien on udostępnić zastawcy projekt umowy dzierżawy. Zastawnik jest odpowiedzialny solidarnie z dzierżawcą za szkody wyrządzone zastawcy przez dzierżawcę.

Jak widać, przepisy prawa w bardzo szczegółowy sposób wskazują sposoby zabezpieczenia zastawnika, w sytuacji, gdy zastawca nie wykonuje swoich zobowiązań. Oprócz rozwiązania modelowego zgodnie z którym zaspokojenie zastawnika następuje na podstawie na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, prawo przewiduje szereg innych, specyficznych sposobów. Co jest istotne, nie są jednakowe dla każdego przedmiotu zastawu. Przy konstruowaniu umowy zastawniczej niezbędne jest każdorazowe sprawdzenie przepisów ustawy w tym zakresie.

Rejestracja w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością rejestracji w odpowiednim, dedykowanym ku temu rejestrze. W przypadku spółek prawa handlowego jest to rejestr przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W przypadku przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą jest to Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG), która jest prowadzona w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Każda osoba fizyczna podlega obowiązkowej rejestracji w CEIDG

Innymi zadaniami CEIDG, oprócz ewidencjonowania osób fizycznych będących osobami fizycznymi jest udostępnianie informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach w zakresie wskazanym w ustawie, udostępnianie informacji o zakresie i terminie zmian we wpisach do CEIDG oraz w informacjach i danych udostępnianych w CEIDG, a także o wprowadzającym te zmiany podmiocie, umożliwienie wglądu do danych bezpłatnie udostępnianych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego oraz udostępnianie informacji o ustanowionym pełnomocniku lub prokurencie, w tym o zakresie udzielonego pełnomocnictwa lub o rodzaju i sposobie wykonywania prokury. 

Dane które są ujawnione w CEIDG dzielą się na ewidencyjne oraz informacyjne. Dane ewidencyjne dotyczą najważniejszych, najistotniejszych zagadnień takich jak imię i nazwisko przedsiębiorcy, numer PESEL, o ile taki posiada, oraz data urodzenia, o ile nie posiada numeru PESEL, dodatkowe określenia, które przedsiębiorca włącza do firmy, o ile przedsiębiorca takich używa, numer identyfikacji podatkowej (NIP) przedsiębiorcy, o ile taki posiada, oraz informacje o jego unieważnieniu lub uchyleniu, informację o obywatelstwie przedsiębiorcy, adres do doręczeń oraz – jeżeli przedsiębiorca takie miejsce posiada – adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) na poziomie podklasy, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności. Do danych informacyjnych zaliczamy datę rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz numer identyfikacyjny REGON spółki cywilnej, o ile przedsiębiorca zawarł umowę takiej spółki, datę zawieszenia i wznowienia wykonywania działalności gospodarczej i wiele innych informacji. 

Sam wpis do CEIDG polega na wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego danych podlegających wpisowi. Wpis do CEIDG jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w CEIDG, nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu wpływu do CEIDG wniosku o wpis. Sam wpis co do zasady następuje na wniosek, ale przepis szczególny może przewidywać, że będzie on dokonywany z urzędu. 

Jednocześnie, do CEIDG można złożyć wniosek w przedmiocie zawieszenia i wznowienia działalności gospodarczej. W takiej sytuacji składany jest wniosek o zmianę wpisu. 

Zdarza się również, że wpis do CEIDG jest dokonywany z urzędu. Właściwa ustawa enumeratywnie wskazuje sytuacje, w których to może nastąpić. 

Sam wpis jest dokonywany jeśli wniosek został wypełniony w poprawny sposób. Wnioskiem niepoprawnym jest wniosek niezawierający danych ewidencyjnych, dotyczący działalności, która nie jest działalnością gospodarczą, złożony przez osobę wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia wszelkiej działalności gospodarczej, dotyczący osoby już wpisanej do CEIDG, niepodpisany bądź nie zawierający przepisanych prawem oświadczeń, złożony przez osobę nieuprawnioną.

CEIDG korzysta z informacji zawartych w rejestrach publicznych dostępnych w formie elektronicznej w zakresie danych objętych wnioskiem o wpis do CEIDG, w szczególności w celu weryfikacji danych wpisanych do CEIDG. Jednocześnie, CEIDG przesyła odpowiednie dane zawarte we wniosku o wpis do CEIDG, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego CEIDG lub innego zintegrowanego z nim systemu teleinformatycznego, niezwłocznie, nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu dokonania wpisu, do właściwego naczelnika urzędu skarbowego wskazanego przez przedsiębiorcę, a po uzyskaniu informacji o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (NIP) do Głównego Urzędu Statystycznego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – wraz z informacją o dokonaniu wpisu do CEIDG i nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (NIP). 

Należy podkreślić, że wpis do CEIDG jest wolny od opłat. Warto tę informację podkreślić choćby dlatego, że są podmioty, które podszywają się pod CEIDG i wymagają uiszczenia, nawet niewielkiej opłaty za wpis. 

Warto również podkreślić, że do CEIDG można złożyć wniosek w przedmiocie zawieszenia bądź zakończenia wykonywania działalności. 

Z CEIDG związany jest szereg domniemań. Przede  wszystkim, domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe. Osoba fizyczna wpisana do CEIDG ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do CEIDG nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na jej wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do CEIDG w ustawowym terminie albo niezgłoszeniem zmian danych objętych wpisem, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba wpisana do CEIDG nie ponosi odpowiedzialności. Ponadto, domniemywa się, że działalność gospodarcza jest wykonywana przez przedsiębiorcę nieprzerwanie, jeżeli w jednym z wpisów przedsiębiorcy datą zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej jest dzień poprzedzający datę rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej wskazaną w kolejnym wpisie tego przedsiębiorcy do CEIDG.

Niezwykle ważną instytucją uregulowaną w ustawie o CEIDG jest Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy. Jest on prowadzony przez Ministra właściwego do spraw gospodarki. Do zadań Punktu należy zapewnienie możliwości dopełnienia procedur i formalności związanych z podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uznawaniem kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, z wyłączeniem odbycia stażu adaptacyjnego i przystąpienia do testu umiejętności. Ponadto, Punkt zapewnia dostęp do informacji o sposobie realizacji procedur i formalności. Co więcej,  Punkt umożliwia złożenie drogą elektroniczną dokumentów, w szczególności wniosków, oświadczeń lub notyfikacji. Trzeba jednak podkreślić, że Punkt nie świadczy pomocy prawnej. 

CEIDG służy temu, aby pomagać przedsiębiorcą w ewidencjonowaniu ich działalności. Ujawniane w nim są najważniejsze dane dotyczące przedsiębiorcy. Każdy z nas, szukając i weryfikując przyszłego kontrahenta może sprawdzić jego najważniejsze dane i sprawdzić jego tożsamość. Chociaż wpis w CEIDG nie jest konieczny, aby mówić, że ktoś jest przedsiębiorcą czy wykonuje działalność gospodarczą, to rejestracja działalności jest obowiązkiem. CEIDG porządkuje prowadzenie działalności gospodarczej i fakt, iż działa w systemie teleinformatycznym z całą pewnością należy ocenić pozytywnie.

Rejestracja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Terminologia wykorzystywana przez prawo handlowe w odniesieniu do spółek prawa handlowego jest niezwykle różnorodna. Zawiązanie, założenie, powstanie, zarejestrowanie spółki to tylko niektóre z nich. I chociaż w języku potocznym każdy z nich mógłby znaczyć to samo, w świetle prawa mają one różne znaczenia i wywołują odmienne skutki prawne. I chociaż mogłoby się wydawać, że zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wystarczające, nie jest to prawda. Samo zawarcie umowy czyli zawiązanie spółki do etap konieczny lecz nie jedyny bowiem zgodnie z treścią przepisu art. 163 pkt 5 kodeksu spółek handlowych  do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymagany jest wpis do rejestru. Jednocześnie, przepis art. 169 § 1 kodeksu spółek handlowych stanowi, że jeżeli w terminie 6 miesięcy od dnia zawiązania spółki, spółka nie została zarejestrowana albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu. Jak widać, znaczenie rejestracji jest kluczowe dla bytu spółki. Jakie więc czynności należy wykonać, aby poprawnie zarejestrować spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?

Dla wielu osób może być to oczywiste ale i tak warto to podkreślić – zgłoszenie spółki następuje w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego a  aby dokonać zgłoszenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne jest wypełnienie odpowiednich formularzy, które są dostępne m.in. na stronie internetowej ministerstwa sprawiedliwości. Próba rejestracji spółki bez formularzy, jedynie w oparciu o pismo przez nas sporządzone (np. na wzór pisma procesowego) nie powiedzie się. Główny formularz to formularz W3 – umieszczamy tam takie dane jak firma czy siedziba spółki. Dodatkowo do wniosku  trzeba również dołączyć formularz WE, który zawiera informację w przedmiocie wspólników spółki. W formularzu WK wskazuje się natomiast na podmioty uprawnione do reprezentowania spółki – w tym przypadku będzie to zarząd. Ostatnim obowiązkowym formularzem, który należy wypełnić jest formularz WM, w którym za pomocą kodów PKD określa się przedmiot działalności spółki. 

O tym, jakie informacje koniecznie trzeba podać we wniosku stanowi przepis art. 166 Kodeksu spółek handlowych. Pierwszym elementem o którym stanowi jest firma czyli oznaczenie pod którym przedsiębiorca działa. Może ono zostać obrane dowolnie (w spółkach kapitałowych ustawodawca nie reguluje tego tak rygorystycznie jak w spółkach osobowych). Istotne jednak, żeby zawierała ona oznaczenie prawne podmiotu tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Kolejnymi elementami są siedziba oraz adres spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Siedziba to miejscowość, w której spółka będzie prowadziła działalność. Określenie jej jest również elementem obligatoryjnym umowy spółki. Jeśli chodzi o adres to oczywiście, musi on być spójny z siedzibą spółki. Umowa spółki musi również określać przedmiot działalności spółki – to czym spółka będzie się zajmowała. Określenie przedmiotu działalności następuje za pomocą Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) i specjalnych kodów tam zawartych. 

Jeśli chodzi o aspekt kapitałowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to najistotniejszym elementem, który należy podać jest wysokość kapitału zakładowego w spółce. Konieczne jest również wskazanie czy wspólnik może mieć jeden czy więcej udziałów. Jeśli udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są obejmowane przez wspólników za wkłady niepieniężne – konieczne jest zaznaczenie tej okoliczności. 

W odniesieniu do organów spółki, w zgłoszeniu należy podać przede wszystkim skład osobowy organów – zarówno zarządu, którego ustanowienie jest zawsze obligatoryjne jak i rady nadzorczej bądź komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Konieczne jest również określenie sposobu reprezentacji spółki przed organ uprawniony do reprezentacji czyli zarząd. 

W zgłoszeniu należy również wskazać czas na jaki umowa spółki została zawarta – czy jest on oznaczony czy nieoznaczony a także wskazać pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – jeśli oczywiście umowa spółki przewiduje istnienie takiego pisma.

Kodeks spółek handlowych przewiduje również szereg załączników, które należy dodać do wniosku. Pierwszym z nich jest umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Umowa ta, co do zasady zawierana w formie aktu notarialnego przedkładana jest w oryginale. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, odmiennie niż np. w spółce akcyjnej konieczne jest wniesienie wkładów na kapitał zakładowy w momencie rejestracji spółki. Nie ma możliwości dokonania tego później. Na potwierdzenie, że wkłady na kapitał zakładowy zostały wniesione członkowie zarządu składają w tym przedmiocie oświadczenie w formie pisemnej, przy czym możliwe jest złożenie go przez członków zarządu w oddzielnych dokumentach i w różnym czasie, które również stanowi załącznik do zgłoszenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Brzmienie przepisu wskazuje, że oświadczenie składają członkowie zarządu osobiście. Nie jest możliwe działanie w tym zakresie przez pełnomocników. Oświadczenie o wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału zakładowego może zostać złożone także w języku obcym, wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski

Zdarza się tak, że członkowie organów spółki są powoływani w tym samym akcie notarialnym, w którym zawiązywana jest spółka. Jeśli jednak to się nie zdarzyło wówczas konieczne jest powołanie ich w odrębnym dokumencie, który również należy przedłożyć do zgłoszenia spółki do rejestru. Dodatkowo do wniosku o wpis spółki z o.o. dołącza się zgodę członków zarządu i prokurentów na ich powołanie. Zgoda ta zastąpiła wcześniejszy wymóg składania notarialnego wzoru podpisu. Wymogu tego nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis jest podpisany przez osobę, która podlega wpisowi albo która udzieliła pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wpis, albo której zgoda jest wyrażona w protokole z posiedzenia organu powołującego daną osobę lub w umowie spółki

Do zgłoszenia konieczne jest również dołączenie listy wspólników podpisanej przez wszystkich członków zarządu. Lista ta obejmuje imiona i nazwiska lub nazwy wspólników a także liczbę oraz wartość nominalną udziałów każdego z nich. Dodatkowo, z ustawy o krajowym rejestrze sądowym wynika obowiązek przedłożenia listy podmiotów uprawnionych do powołania zarządu. 

Dodatkowo, jeśli zgłaszana do rejestru spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką osobową a więc posiada jednego wspólnika – nieważne czy jest nim osoba fizyczna czy prawna to zgłoszenie powinno również zawierać  nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę oraz adres jedynego wspólnika, a także wzmiankę, że jest on jedynym wspólnikiem spółki.

Zgłoszenie spółki jest dokonywane w sądzie rejestrowym właściwym ze względu na siedzibę spółki. Zawiązanie spółki jest dokonywane przez wszystkich członków zarządu. Jeśli zgłoszenie spółki następuje przez pełnomocnika wówczas pełnomocnictwo procesowe udzielone w tym celu podpisują wszyscy członkowie zarządu. 

W sytuacji, gdy spółka została założona za pośrednictwem systemu teleinformatycznego zgłoszenie również następuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Do zgłoszenia tej spółki należy dołączyć, sporządzone na formularzach udostępnianych w systemie teleinformatycznym umowę spółki opatrzoną kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym,  listę wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub firmy (nazwy) oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich, opatrzoną przez każdego z członków zarządu kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, oświadczenie wszystkich członków zarządu opatrzone przez każdego z nich kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, że wkłady pieniężne na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, jeżeli wkłady zostały wniesione najpóźniej w chwili zgłoszenia spółki. 

Na koniec należy wskazać, że konieczne jest uiszczenie opłaty od wniosku w wysokości 500,00 złotych oraz 100,00 złotych tytułem ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Reasumując, rejestracja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest czynnością konieczną do powstania spółki. Kwestie te reguluje w sposób niezwykle szczegółowy kodeks spółek handlowych wspierany przez ustawę o krajowym rejestrze sądowym. Samo wypełnienie formularzy nie jest czynnością skomplikowaną, jednakże wymaga dużej uwagi – czasami nawet niewypełnienie jednego pola może grozić zwrotem wniosku. Dużo bardziej skomplikowaną kwestią jest skompletowanie wszystkich niezbędnych załączników wymaganych zarówno przez kodeks spółek handlowych jak i ustawę o krajowym rejestrze sądowym. Przy rejestracji spółki zdecydowanie warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika żeby mieć pewność, że cała procedura przebiegnie pomyślnie.

Kontrola u przedsiębiorcy

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z wieloma obowiązkami, zarówno faktycznymi jak i prawnymi. Nie chodzi tylko o odprowadzanie danin publicznych jakimi są podatki czy składki na ubezpieczenie społeczne czy o konieczność prowadzenia księgowości. Jednym z nieoczywistych obowiązków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest konieczność poddania się kontroli prowadzonej przez dedykowane ku temu organy. Sama procedura kontrolna jest bardzo szczegółowo przedstawiona w przepisach prawa przedsiębiorców a także w przepisach szczególnych.

Przede wszystkim należy podkreślić, że kontrola nie może być przeprowadzana dowolnie, w dowolnym terminie i z dowolnych przyczyn. Cała procedura, zarówno podstawy jej wszczęcia jak i przebieg, muszą być poparte przepisami prawa. Zgodnie z przepisem art. 45 ustęp 1 ustawy – prawo przedsiębiorców kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców jest przeprowadzana na zasadach określonych w niniejszej ustawie, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają z ratyfikowanych umów międzynarodowych albo bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej. Same podstawy kontroli zazwyczaj wynikają z przepisów szczególnych. Inne mogą być bowiem podstawy kontroli restauracji a inne fabryki. Również podmioty przeprowadzające kontrole opisane są w przepisach szczególnych – mogą być to różnego rodzaju Inspekcje chociażby Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Pracy czy też Państwowa Inspekcja Sanitarna – wszystko zależy od powodu dla którego kontrola jest przeprowadzana i przedsiębiorcy, którego dotyczy.

Co do zasady, kontrole planuje się i przeprowadza po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Sama zaś analiza obejmuje identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Wyjątek stanowią następujące sytuacje, w których nie trzeba dokonywać analizy: w przypadku gdy organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie zagrożenia życia lub zdrowia, popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub innego naruszenia prawnego zakazu lub niedopełnienia prawnego obowiązku – w wyniku wykonywania działalności gospodarczej objętej kontrolą. Ponadto, brak jest konieczności dokonywania analizy w przypadku, gdy kontrolowany podmiot prowadzi działalność w zakresie objętym nadzorem o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 2059) a także w przypadku, gdy kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w celu sprawdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych organu, wykonania decyzji albo postanowień nakazujących usunięcie naruszeń prawa, w związku z przeprowadzoną kontrolą, albo do sprawdzenia wykonania wezwania.

O samym wszczęciu kontroli przedsiębiorca powinien być zawiadomiony z odpowiednim wyprzedzeniem. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Jak widać, przedsiębiorca ma odpowiedni czas na przygotowanie siebie i swoich pracowników na kontrolę. Samo zawiadomienie o wszczęciu kontroli powinno zawierać oznaczenie organu, który będzie kontrolę przeprowadzał, datę i miejsce wystawienia zawiadomienia, oznaczenie przedsiębiorcy, wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli, imię, nazwisko oraz podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji. Jeśli przedsiębiorca o to zawnioskuje kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Istnieje również szereg sytuacji, gdy kontrola może nastąpić bez zapowiedzi – tj. gdy przedsiębiorca nie zostanie zawiadomiony o jej wszczęciu. Należy wskazać między innymi na następujące przykłady takiej sytuacji: gdy kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej albo bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej albo przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia albo przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska. Również gdy kontrola jest przeprowadzana na podstawie enumeratywnie wymienionych ustaw w ustawie – prawo przedsiębiorców, nie ma konieczności zawiadamiania o tym fakcie przedsiębiorcy.

Sama procedura kontroli została uregulowana na korzyść przedsiębiorcy. Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organu kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, chyba że odrębne przepisy przewidują możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli.

Ponadto, czynności kontrolne wykonuje się w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej. Wyjątkiem od tego jest sytuacja, gdy ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej stanowią inaczej albo przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia albo kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów albo przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.

Samą kontrolę przeprowadza się w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Jednakże możliwy jest wyjątek – za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.

W czasie kontroli przedsiębiorca normalnie działa i wykonuje prowadzoną przez siebie działalność. Wobec tego czynności kontrolne wykonuje się w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy. W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że wykonywane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, konieczność podjęcia takich czynności uzasadnia się w protokole kontroli. Same ustalenia kontroli są zaś wpisywane do protokołu kontroli.

Co do zasady, w jednym czasie u przedsiębiorcy może być przeprowadzana tylko jedna kontrola. Więcej mogłoby zakłócić jego funkcjonowanie. Ponadto, sami kontrolerzy mogliby przeszkadzać sobie wzajemnie. Jednakże istnieje wyjątek od tej reguły i istnieją sytuację, w których u przedsiębiorcy w jednym czasie może być przeprowadzana więcej niż jedna kontrola. Przede wszystkim, ma o miejsce gdy ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej stanowią inaczej, gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, gdy przedsiębiorca wyraził zgodę na równoczesne podjęcie i prowadzenie więcej niż jednej kontroli albo gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.

Sama kontrola jest uciążliwa dla przedsiębiorcy. Musi bowiem wykonywać swoją pracę w obecności osób trzecich, sprawdzających go. Wobec tego ustawodawca wprowadził maksymalne roczne limity kontroli u jednego przedsiębiorcy. I tak Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać 12 dni roboczych w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców, 18 dni roboczych w odniesieniu do małych przedsiębiorców, 24 dni roboczych w odniesieniu do średnich przedsiębiorców i 48 dni roboczych w odniesieniu do innych przedsiębiorców. Oczywiście, możliwe są odstępstwa do tej zasady w szczególnych sytuacjach.

Obowiązek ciążącym na przedsiębiorcy w związku z kontrolą jest prowadzenie książki kontroli oraz przechowywanie upoważnień i protokołów kontroli.

Ustawodawca, chcąc chronić przedsiębiorcę przed nadmiernymi kontrolami, które mogłyby zakłócić prowadzenie przez niego działalności gospodarczej, w prawie przedsiębiorców wskazał, że organ kontroli nie przeprowadza kontroli, w przypadku gdy ma ona dotyczyć przedmiotu kontroli objętego uprzednio zakończoną kontrolą przeprowadzoną przez ten sam organ. Jeśli jakiś organ skontrolował określone kwestie to nie można znów do nich wracać. Wyjątkiem są sytuacje, w których kontrola ma dotyczyć okresu nieobjętego uprzednio zakończoną kontrolą, ponowna kontrola ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniu życia lub zdrowia albo ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.

Jak widać, przepisy dotyczące kontroli są niezwykle szczegółowe, jednakże należy ocenić, że w odpowiedni sposób chronią one przedsiębiorcę. Kontrola działalności gospodarczej przez państwo jest niezbędna, jednakże ważne, aby była wykonywana w sposób, który nie narusza praw przedsiębiorcy.

Skup spółek

Postępowanie przed sądem polubownym

Przedsiębiorcy mogą poddać łączący je stosunek prawny i mogące z niego wyniknąć spory pod osąd sądu polubownego. Dzięki temu spór może zostać rozwiązany szybciej, a także koszty, które poniosą strony będą mniejsze, niż gdyby zdecydowali się na tradycyjną drogę postępowania sądowego. Postępowanie przed sądem polubownym, w porównaniu do klasycznego procesu jaki znamy z polskiego kodeksu postępowania cywilnego jest odformalizowane, jednakże dalej strony postępowania są związane pewnymi generalnymi zasadami porządkującymi przebieg postępowania.

Czytaj więcej

Podwyższanie kapitału zakładowego

Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. – teoria i praktyka

Rozwój firmy (w formie spółki z o.o.) często wymaga podwyższenia kapitału zakładowego – jak to zrobić? Czym się kierować, a na co uważać przy podwyższaniu kapitału zakładowego – wyjaśniamy w poniższym artykule.

Czytaj więcej

Umowa o dzieło

Umowa o dzieło – wynagrodzenie, opodatkowanie, odstąpienie od umowy

 

Zarówno umowa o dzieło jak i umowa zlecenie to jedne z najczęściej zawieranych umów. Dominują zarówno w obrocie profesjonalnym czyli obrocie przedsiębiorców, jak i w obrocie podmiotów niebędących przedsiębiorcami. Są one również powszechnymi formami zatrudnienia w wielu branżach. Umowa zlecenie jak i umowa o dzieło są uregulowane w kodeksie cywilnym i wiele osób stosuje te formy zatrudnienia zamiennie. Są to dwa odrębne stosunki prawne, których zarówno cel jak i sposób uregulowania w znaczący sposób różnią się od siebie.

Czytaj więcej

dywidenda

Czym jest dywidenda? Prawo do dywidendy w spółce z o.o.

Czym jest dywidenda? Kiedy się ją wypłaca? Kto i na jakich zasadach otrzymuje dywidendę? Zanim założysz spółkę z o.o. warto się dowiedzieć czym jest dywidenda – czyli w uproszczeniu – jak wypłaca się zyski udziałowcom spółki.

Czytaj więcej

Spółdzielnia europejska – regulacje, rozporządzenia, statut

Spółdzielnia europejska jest spośród znanych polskiemu prawu osób prawnych, najbardziej podobna do spółki akcyjnej. Jednakże cechuje się pewnymi odmiennościami takimi jak możliwość powołania organu, który zajmuje się zarówno zarządem, jak i nadzorem w spółce. Oprócz spółki europejskiej prawo unijne stworzyło również inne konstrukcje prawne, które umożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej w więcej niż jednym kraju UE. Chociaż nie cieszą się taką popularnością jak spółka europejska to i tak znajdują swoich zwolenników. W niniejszym artykule zajmiemy się następującą formą prowadzenia działalności gospodarczej – spółdzielnią europejską.

Czytaj więcej

Przepisy karne w Kodeksie Spółek Handlowych (K.S.H)

Spór o to czy prawo handlowe jest odrębną dziedziną prawa czy też jest wyspecjalizowaną częścią prawa cywilnego trwa od dawna. Niezależnie od odpowiedzi na powyższe pytanie trzeba wskazać, że kodeks spółek handlowych czyli ustawa będąca podstawową i najważniejszą ustawą prawa handlowego zawiera przepisy prawa prywatnego i dotyczy stosunków prywatnoprawnych.

Czytaj więcej

Odpowiedzialność wspólników spółki komandytowej

Spółka komandytowa jest mniej popularna niż spółka z o.o. ale jest jedną z najczęściej wybieranych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Jest to spółka osobowa, jednak pewne cechy, chociażby brak odpowiedzialności niektórych wspólników za zobowiązania spółki wywodzi z istoty spółek kapitałowych. Struktura spółki komandytowej opiera się na dwóch rodzajach wspólników, których prawa i obowiązki uregulowano całkowicie odmiennie.

Czytaj więcej

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.

Oprócz dokapitalizowania spółki z ograniczona odpowiedzialnością, przepisy kodeksu cywilnego przewidują również jego przeciwieństwo czyli obniżenie kapitału zakładowego. Spółka może się na to zdecydować, gdy wspólnik opuszcza spółkę, a nie ma ona czystego zysku, z którego można by mu wypłacić wynagrodzenie. Poza tym środki pochodzące z obniżenia można przeznaczyć na pokrycie straty bilansowej.

Czytaj więcej

Rejestracja spółki z o.o. (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)

Terminologia wykorzystywana przez prawo handlowe w odniesieniu do spółek prawa handlowego jest niezwykle różnorodna. Zawiązanie, założenie, powstanie, rejestracja spółki z o.o. to tylko niektóre z nich. W języku potocznym każdy z nich mógłby znaczyć to samo, ale w świetle prawa mają one różne znaczenia i wywołują odmienne skutki prawne. Mogłoby się wydawać, że zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wystarczające, jednak nie jest to prawda.

Czytaj więcej

Umowa spółki

Jak zmienić wspólnika spółki z o.o.?

Samo zawarcie umowy sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest czynnością skomplikowaną. Odpowiednia forma umowy, oświadczenia sprzedającego i kupującego, zapłata ceny. Oczywiście, jeśli umowa spółki przewiduje prawo pierwokupu albo wymaga określonych zgód korporacyjnych, chociażby zgody spółki na sprzedaż udziałów wówczas trzeba mieć to na uwadze.

Czytaj więcej

Spółka cywilna

Spółka cywilna jako sposób prowadzenia działalności gospodarczej

 

Wybór formy prawnej to jedna z kluczowych kwestii przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Niektórzy przyszli przedsiębiorcy kierują się tym, aby jak najbardziej ograniczyć koszty prowadzonej przez siebie działalności. Inny dążą do tego, aby ograniczyć ciążącą na nich odpowiedzialność. Jest też grupa, której zależy na tym, aby uprościć i odformalizować prowadzenie działalności gospodarczej – zarówno na etapie powstania jak i działania.

Czytaj więcej

Podział spółek kapitałowych

Konieczność dokonywania przemian strukturalnych w spółkach kapitałowych uzależniona jest od wielu czynników. Czasami podziały bądź połączenia spółek a także ich przekształcenia są związane z realizacją modelu biznesowego i dążeniem do podbijania nowych rynków – zarówno terytorialnych jak i towarowych. Czasami jest wręcz przeciwnie – połączenie się spółek lub podział spółki to jej jedyna szansa na przetrwanie i zachowanie bytu prawnego. Niezależnie od tego jakie są przyczyny przemian strukturalnych, najważniejsze, aby odbywały się one zgodnie z postanowieniami kodeksu spółek handlowych. Dziś przedstawimy drugi rodzaj przekształceń w spółce – podziały spółek.

Czytaj więcej

Zwyczajne zgromadzenie wspólników w spółce z o.o.

Mimo swojej przewrotnej nazwy zwyczajne zgromadzenie wspólników ma nadzwyczajny charakter. Chociaż mogłoby się wydawać, że dotyczy ono bieżącej działalności spółki to jest zupełnie odwrotnie.

Czytaj więcej

Spłata zobowiązań upadłego

Spłata zobowiązań upadłego

Ostatnim etapem postępowania upadłościowego, po ogłoszeniu upadłości, stworzeniu spisu wierzytelności i likwidacji majątku upadłego jest zaspokojenie wierzycieli. Ustaliliśmy już komu przysługują wierzytelności, upłynniliśmy majątek i wiemy jaką kwotą dysponujemy, aby zaspokoić wierzycieli. Dla wierzycieli ten etap jest najistotniejszy, bowiem po wielu miesiącach (a nawet latach) nareszcie uzyskają należne im świadczenia. Przepisy prawa upadłościowego regulują te kwestie w sposób bardzo szczegółowy. Zarówno sposób spłaty jak i kolejność spłaty wierzycieli została uregulowana przepisami prawa upadłościowego.

Czytaj więcej

Czym jest prokura? (łączna, samoistna)

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością dokonywania wielu czynności „na zewnątrz”. Zawieranie umów, porozumień, składanie oświadczeń woli, a także dokonywanie wszelkiego rodzaju czynności sądowych tj. składanie wniosków i pozwów do sądu to tylko niektóre z nich. W przypadku działalności gospodarczej niewielkich rozmiarów czynności te dokonuje się zgodnie z reprezentacją. Tak więc w spółce osobowej dokonują ich wspólnicy, a w spółce kapitałowej członkowie zarządu. W przypadku działalności gospodarczej prowadzonej na większą skalę lub gdy osoby reprezentujące spółkę mają miejsce zamieszkania za granicą kwestia reprezentacji spółki komplikuje się. Wtedy decydują się na powołanie prokurenta czyli pełnomocnika szczególnego rodzaju, którego zadaniem jest reprezentowanie przedsiębiorcy.

Czytaj więcej

Prosta spółka akcyjna

Wejście w życie przepisów dotyczących prostej spółki akcyjnej było wielokrotnie przekładane. Wydaje się jednak, że przepisy te zaczną obowiązywać od 1 lipca 2021 r. Będzie to trzecia ze spółek kapitałowych, obok spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. Łączy ona w sobie cechy każdej z nich jednakże założenie było takie, aby była bardziej elastyczna niż pozostałe spółki kapitałowe. Prosta spółka akcyjna ma służyć realizacji różnych celów gospodarczych. O tym czy to założenie się sprawdzi będzie można rozmawiać za jakiś czas. Na razie jednak warto pochylić się nad głównymi założeniami tej struktury.

Czytaj więcej

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Samo zaistnienie przesłanki niewypłacalności nie jest jedyną okolicznością, która musi zaistnieć, żeby możliwe było ogłoszenie upadłości. Aby sąd orzekł o upadłości muszą istnieć ku temu materialnoprawne podstawy, jednakże sąd nie wszczyna postępowania upadłościowego. Aby możliwe stało się ogłoszenie upadłości konieczne jest skierowanie do sądu odpowiedniego wniosku, na podstawie którego można wszcząć postępowanie upadłościowe.

Czytaj więcej

Likwidacja masy upadłości

W całym postępowaniu upadłościowym i postępowaniu po ogłoszeniu upadłości, likwidacja majątku dłużnika czyli masy upadłości to z całą pewnością najtrudniejszy moment dla upadłego. To na tym etapie majątek, który zdobywał i budował latami jest sprzedawany, aby zaspokoić roszczenia wierzycieli. Jednakże, jest to element konieczny i niezbędny tego postępowania. Tylko w taki sposób może nastąpić oddłużenie upadłego. Wobec czego bardzo ważne jest, aby likwidacja masy upadłości przebiegała zgodnie z przepisami prawa upadłościowego.

Czytaj więcej

Uczestnicy postępowania po ogłoszeniu upadłości

Postępowanie po ogłoszeniu upadłości toczy się z udziałem wielu podmiotów. Jego celem jest bowiem upłynnienie majątku upadłego a także zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Aby było to możliwe, w postępowaniu, oprócz organów postępowania upadłościowego, bierze udział szereg uczestników postępowania, którzy dbają o to, aby ich interesy zostały zrealizowane.

Czytaj więcej

Syndyk

SYNDYK – kim jest Syndyk i czym się zajmuje ?

Samo ogłoszenie upadłości to wstęp do długiego i żmudnego postepowania. Fakt, iż dłużnik stał się upadłym to dopiero początek odzyskiwania należności przez wierzycieli. Po postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości toczy się postępowanie, którego celem jest podział majątku dłużnika i spłacenie wierzycieli. Istotną rolę w postępowaniu upadłościowym po ogłoszeniu upadłości pełni syndyk będący organem postępowania upadłościowego. Jego zadaniem jest zarządzanie majątkiem przedsiębiorcy postawionego w stan upadłości. Obecność syndyka w postępowaniu upadłościowym toczącym się po ogłoszeniu upadłości jest obligatoryjna. Konieczność powołania go wynika zarówno z potrzeby ochrony interesów wierzyciel jak i z treści przepisów prawa.

Czytaj więcej

Upadłość

Ogłoszenie upadłości – skutki, obowiązki, zobowiązania

Postępowania upadłościowe to długi i żmudny proces trwający nawet latami. W jego czasie sytuacja dłużnika (a później upadłego) zmienia się. W momencie wszczęcia postępowania, gdy wystąpi któraś z przesłanek niewypłacalności jest on po prostu dłużnikiem. Pierwszą przesłanką jest opóźnianie się z wykonywaniem swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Drugą przesłanką jest sytuacja, gdy pasywa przekraczają wartość aktywów a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Ta sytuacja może nastąpić jedynie gdy dłużnik jest osobą prawną bądź jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.

Czytaj więcej

Podstawy prawa restrukturyzacyjnego

Co zrobić, żeby nie ogłosić upadłości? Jak przekształcić, zmienić sposób prowadzenia działalności? Dogadać się z wierzycielami, żeby poczekali jeszcze miesiąc? Te pytania zadaje sobie wielu przedsiębiorców znajdujących się na skraju bankructwa, którzy chcieliby uratować biznes. Każdy chce żeby jego działalność funkcjonowała jak najlepiej i prężnie się rozwijała. Jednakże niekiedy, z przyczyn zależnych od nas lub nie, przedsiębiorstwo przestaje być dochodowe i przynosić zyski, a nawet popada w coraz większe długi. Wówczas niezwłocznie trzeba podejmować kroki, aby uratować przedsiębiorstwo. Służyć temu może restrukturyzacja, która odbywa się na jeden ze sposobów opisanych w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne.

Czytaj więcej

Przekształcenia spółek

Niekorzystna zmiana przepisów dotycząca określonego rodzaju spółki prawa handlowego (czy to spółki osobowej czy kapitałowej), niekorzystne opodatkowanie (chociażby planowane nałożenie podatku dochodowego od osób prawnych – CITu na spółki komandytowe) czy po prostu planowana zmiana sposobu wykonywania działalności. To wszystko może być powodem przekształcenia się spółki prawa handlowego (zarówno spółki osobowej jak i kapitałowej) w inną spółkę. Przedsiębiorcy nie wiążą się z formą prowadzenia działalności gospodarczej na zawsze. Przepisy kodeksu spółek handlowych regulują możliwość przekształceń spółek, a także całą procedurę przekształceniową.

Czytaj więcej

aktywa

Spółka komandytowo akcyjna – czy to się opłaca?

Kodeks spółek handlowych przewiduje różne formy organizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej. Spółki osobowe, których najważniejszą cechą jest silna więź pomiędzy wspólnikami są wykorzystywane przy prowadzeniu działalności gospodarczej niewielkich rozmiarów. Spółki kapitałowe czyli spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna są ukierunkowane na prowadzenie działalności na większą skalę.

Czytaj więcej

Zaskarżanie uchwał w spółce z o.o. – powództwo o uchylenie uchwały

Struktura spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymusza podejmowanie uchwał w przedmiocie jej działalności przez jej wspólników działających jako Zgromadzenie Wspólników. Zarząd Spółki prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją w stosunkach z innymi podmiotami, ale do podjęcia każdej istotnej decyzji wymagana jest zgoda Zgromadzenia Wspólników spółki.

Czytaj więcej

Łączenie spółek

M&A, mergers and acquisitions, fuzje i przejęcia. Pomiędzy spółkami prawa handlowego (zarówno spółkami osobowymi jak i kapitałowymi) występują rozmaite stosunki związane z ich strukturą organizacyjną. Kodeks spółek handlowych w szczegółowy sposób reguluje każdy z tych procesów tj. łączenie się spółek, ich podziały a także przekształcenia. Przyczyn, dla których zachodzą te procesy może być wiele. Czasami jest to chęć zwiększenia zysków, rozszerzenia przedmiotu działalności. Bywa tak, że jedynie procesy mające na celu transformacje spółki mogą pomóc jej zachować swój byt, choć w zmienionym kształcie. W niniejszym artykule zajmiemy się łączeniem się spółek.

Czytaj więcej

Likwidacja spółki z o.o.

Likwidacja spółki jawnej

Wbrew temu co mogłoby się wydawać, ustanie bytu prawnego spółki to długi i żmudny proces. Nie wystarczy samo zaistnienie przyczyny powodującej rozwiązanie spółki – to jest jedynie początek skomplikowanego, niekiedy trwającego miesiące a nawet lata procesu. Spółka prowadząca działalność gospodarczą posiada przecież sprzęt, materiały, środki pieniężne, zatrudnia pracowników, wynajmuje powierzchnie, magazyny, posiada wierzytelności wobec kontrahentów ( a także długi) i wiele wiele innych. Aby spółka jawna w rzeczywistości utraciła swój byt trzeba się tym wszystkim zająć, zakończyć wszelkie sprawy. I właśnie temu służy, w przypadku braku odmiennych decyzji wspólników, likwidacja spółki.

Czytaj więcej

Spółka partnerska jako forma prowadzenia działalności przez prawnika

Założenie własnej jednoosobowej działalności gospodarczej i prowadzenie jej „po mojemu”? Praca w dużej korporacji na bezpiecznym etacie i umowie o pracę bądź w formie zatrudnienia B2B, która wiąże się z pozostaniem niejako „anonimowym”? A może jeszcze coś innego, np. praca na etacie w dziale prawnym?

Czytaj więcej

Kto może ogłosić upadłość i czym upadłość jest?

Kto może ogłosić upadłość i czym upadłość jest? Czyli podstawy prawa upadłościowego

Każdy kto zaczyna prowadzenie własnej działalności gospodarczej, ma świadomość, że wiąże się ona z dużym ryzykiem. Oczywiście może się okazać, że koniunktura jest sprzyjająca, jest popyt na nasze usługi i już po roku prowadzenia działalności jeździmy najnowszym lexusem. Taki scenariusz jest możliwy, jednakże prawdopodobieństwo jego ziszczenia się jest niewielkie. Niekiedy okazuje się, że prowadzenie działalności gospodarczej przynosi przedsiębiorcy więcej straty niż zysku i wówczas konieczne staje się ogłoszenie upadłości. Instytucja upadłości została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe.

Czytaj więcej

Jak założyć spółkę z o.o.?

Jak się zakłada spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością? Czyli tradycyjny sposób zawarcia umowy spółki z o.o.

Czytaj więcej

Skup i sprzedaż spółek

Share deal czy asset deal ? – czyli jak kupować lub sprzedawać spółki z o.o.

Czym tak naprawdę jest kupowanie i sprzedawanie spółek? Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest przecież rzeczą, którą można nabyć na podstawie umowy sprzedaży, której wzór zaczerpniemy z internetu jak umowy sprzedaży samochodu czy najmu lokalu mieszkalnego. Jest to struktura zdecydowanie bardziej złożona, osoba prawna odrębna od swoich właścicieli, posiadająca swój własny majątek oraz swoje zobowiązania. Wobec tego zmiana jej struktury właścicielskiej powinna być odpowiednio skomplikowana i utrudniona. Czy tak jest?

Czytaj więcej

Jakie prawa mają wierzyciele i jak radzić sobie z presją wierzycieli?

Jeśli Twoja firma ma coraz większe długi, a wierzyciele nieustannie ponaglają Cię z płatnościami, nie masz czasu do stracenia. Jako dyrektor firmy, zmagający się z presją wierzycieli, musisz zdać sobie sprawę, że nie jesteś sam. Masz do wyboru wiele opcji.

Czytaj więcej

Partner dopuszczający się oszustwa w spółce z o.o.

Jeśli osoba powiązana ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością dopuszcza się oszustwa lub nieuczciwej działalności, ważne jest, aby zapewnić bezpieczeństwo partnera niepowiązanego z nielegalnymi działaniami. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa istotne jest zebranie jak największej liczby dowodów i szczegółów w celu ewentualnego aresztowania.

Czytaj więcej

Unikanie płacenia podatków w polskich przedsiębiorstwach

Osoby fizyczne i właściciele firm często mają więcej niż jeden sposób realizacji transakcji podlegającej opodatkowaniu. Planowanie podatkowe ocenia różne opcje podatkowe. Celem jest ustalenie, w jaki sposób przeprowadzać transakcje biznesowe i osobiste w celu zmniejszenia lub wyeliminowania zobowiązania podatkowego.

Czytaj więcej

Wierzytelności przedsiębiorstw wobec banków – nie unikaj spłaty należności!

Jeśli jesteś dyrektorem firmy, która otrzymała pożyczkę bankową w ramach pożyczki komercyjnej, możesz zastanawiać się, dlaczego instytucja ta zdecydowała się na zaryzykowanie i udzielenie pomocy przedsiębiorstwu, znajdującemu się w bardzo złej kondycji finansowej. Prawdopodobnie, Twoja firma znajdowała się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, z której nie widziałeś wyjścia – stąd ta decyzja. Pomyśl, w jaki sposób możesz natychmiast zdobyć pieniądze na uregulowanie zaległego kapitału? Gdybyś miał na to pieniądze, nie potrzebowałbyś pożyczki, prawda?
Czytaj więcej